Лельчицкий район. Описание, статьи и история населенных пунктов
Боровое
Деревня – центр сельского совета и КСУП «Боровое». Деревня находится на реке Уборть и автомобильной дороге Лельчицы – Глушкевичи, 24 км на юго-запад от районного центра. Впервые населенные пункт упоминается в 1763 г. как село. В 1886 г. в селе 28 дворов, 204 жителей, православная церковь (построена из дерева в XVIII веке), водная мельница. В 1909 г. в селе 108 дворов, 742 жителя, а согласно переписи 1917 года – 131 двор, 871 житель. В 1910 открыто народное училище. После Октябрьской революции было преобразовано в школу 1-ой ступени в которой учились 39 учеников (из них 8 девочек). В 1923 г. в селе насчитывалось 960 жителей. С 20.08.1924 по 22.12.1959 Боровое – центр сельсовета.
Перед началом Великой Отечественной войны Боровое насчитывало 252 двора, 1256 жителей. В сентябре 1943 г. немецко-фашистские захватчики спалили всю деревню и убили 33 жителя. Вблизи деревни действовали партизаны Лельчицкой бригады и словацкого отряда Яна Налепки. На кладбище похоронены 3 война и 4 партизана, которые погибли в боях в августе 1943 г. – январе 1944 г. (в 958 г. на могиле установлен обелиск). После войны деревня восстановлена. В 1970 г. в деревне насчитывалось 1484 жителя. В 1998 г. – 428 дворов, 1212 жителей.
В 1998 г. на месте старой церкви – памятника деревянного зодчества – памятника архитектуры XVIII века построена новая церковь.
В деревне находятся мастерские по ремонту сельскохозяйственной техники, лесничество, участок Ельского лесхоза, средняя школа, клуб, библиотека, фельдшерское-акушерский пункт, ветеринарный пункт, детские ясли-сад, отделение связи, 2 магазина.
На 01.01.2001 г. в деревне 408 дворов, 1192 жителя.
Перед началом Великой Отечественной войны Боровое насчитывало 252 двора, 1256 жителей. В сентябре 1943 г. немецко-фашистские захватчики спалили всю деревню и убили 33 жителя. Вблизи деревни действовали партизаны Лельчицкой бригады и словацкого отряда Яна Налепки. На кладбище похоронены 3 война и 4 партизана, которые погибли в боях в августе 1943 г. – январе 1944 г. (в 958 г. на могиле установлен обелиск). После войны деревня восстановлена. В 1970 г. в деревне насчитывалось 1484 жителя. В 1998 г. – 428 дворов, 1212 жителей.
В 1998 г. на месте старой церкви – памятника деревянного зодчества – памятника архитектуры XVIII века построена новая церковь.
В деревне находятся мастерские по ремонту сельскохозяйственной техники, лесничество, участок Ельского лесхоза, средняя школа, клуб, библиотека, фельдшерское-акушерский пункт, ветеринарный пункт, детские ясли-сад, отделение связи, 2 магазина.
На 01.01.2001 г. в деревне 408 дворов, 1192 жителя.
Буда-Лельчицкая
Вёска Лельчыцкага сельсавета, у складзе эксперыментальнай базы "Убарць". Размешчана за 9 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 75 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. На пачатку XX ст. вёска Буда-Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. 54 двары, каля 360 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 84 двары, 508 жыхароў. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі тут створана пачатковая школа, дзе вучылася 34 хлопчыкі, настаўнікам працаваў Лаўрэнцій Ляшчынскі. У 1923 г. 482 жыхары. Перад Вялікай Айчыннай вайной 145 двароў, 315 жыхароў.У красавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 22 жыхары. У 1998 г. 153 двары, 424 жыха-ры. Малочна-таварная ферма. Базавая школа, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, 2 магазіны. На 1.1.2001 г. 152 двары, 449 жыхароў.
Помнік землякам. У цэнтры вёскі. На ўшанаванне памяці 49 землякоў, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну. У 1967 г. пастаўлены помнік.
Буда-Софиевка
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, цэнтр калгаса "Рассвет". Размешчана за 28 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 39 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. У 1909 г. вёска Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, 47 двароў, 301 жыхар. У 1917 г. вёска, 86 двароў, 473 жыхары; маёнтак, 1 двор, 53 жыхары. У пачатку 1930-х гг. калгас "Парыжская Камуна", кузня. У 1940 г. 195 двароў, 442 жыхары. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 25 жыхароў. У студзені-лютым 1944 г. каля вёскі знаходзіўся палявы шпіталь воінаў Чырвонай Арміі. У 1970 г. 188 двароў, 624 жыхары.У 1998 г. 165 двароў, 426 жыхароў. На 1.1.2001 г. 163 двары, 398 жыхароў. Механічныя майстэрні. Базавая школа, клуб, бібліятэка, аддзяленне сувязі, фельчарска-акушэрскі пункт, прадстаўніцтва Лельчыцкага філіяла акцыянерна-ашчаднага банка "Беларусбанк", магазін.
Брацкая магіла савецкіх войнаў. За 1,5 км на поўдзень ад вёскі. Пахаваны 67 воінаў, якія загінулі ў баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў ці памерлі ад ран у шпіталі ў студзені-лютым 1944 г. У 1963 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Помнік землякам. У цэнтры вёскі. На ўшанаванне памяці 103 аднавяскоўцаў, якія загінулі ў Вялікую Айчынную войну ў баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1967 г. пастаўлены помнік.
Буйновичи
В 1886 г. в селе находилось 56 дворов, 560 жителей, волостное правление, православная церковь, магазин, конная почтовая станция, народное училище (20 учеников); поместье, которое принадлежало Бултаву. В начале 1909 года в селе было 147 дворов, около 1 тыс. жителей; поместье, 1 двор, 12 жителей. В соответствии с переписью 1917 г. в селе было 214 дворов, 1188 жителей; поместье, 1 двор, 6 жителей. После Октябрьской революции народное училище было преобразовано в школу 1-ой ступени, в которой в 1923 г. училось около 90 детей. С 20.08.1924 Буйновичи – центр сельсовета. В начале 1930-х в деревне находились колхоз «Ударник», портная и сапожная мастерские, ветряная мельница, кузница. В 1940 г. В деревне насчитывалось 420 дворов, 1357 жителей.
В 1943 г. немецко-фашистские захватчики спалили всю деревню и убили 58 жителей. Всего за годы войны гитлеровцы убили 79 житлей Буйнович. Вблизи деревни действовали партизаны Лельчицкой бригады Полеской облости и украинского соединения С. Ковпака. В 1942 г. партизаны соединения Ковпака разгромили немецкий гарнизон в Буйновичах.
После войны отстроено 487 дворов. В деревне насчитывалось 1135 жителей, работали(ют) мастерские по ремонту сельскохозяйственной техники, лесничество, средняя школа, Дом культуры, комплексный приемный пункт бытового обслуживания населения, библиотека, больница, аптека, ветеринарный пункт, отделение связи, кафе, детский сад, отделение ОАО «Беларусбанк», филиал Лельчицкой детской школы искусств, 4 магазина. В 1996 году построена и действует кирпичная церковь. На 01.01.2001 в деревне находилось 460 дворов, 1079 жителей.
Около школы-интерната похоронены 84 воина, которые погибли в январе-феврале 1944 года при освобождении района от немецких войск. В 1956 г. на могиле поставлен обелиск. На кладбище похоронены 34 воина, также погибшие при освобождении района. В 1963 г. на могиле поставлен памятник.
В центре деревни похоронены 3 красноармейца, которые погибли в 1920 г. в борьбе против польских войск. В 1974 г. на могиле поставлена стела.
Букча
Вёска, цэнтр сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Прыбалавічы". Размешчана за 60 км на захад ад раённага цэнтра, за 74 км ад чыгуначнай станцыі Олеўск (Украіна), на аўтамабільнай дарозе Тураў —Дзяржынск. Вядома па пісьмовых крыніцах XVI ст. як прыватнае сяло ў складзе Вялікага княства Літоўскага. 3 1793 г. у складзе Расіі, сяло Тонежскай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. Паводле царкоўных звестак да 1868 г. сяло з'яўлялася цэнтрам праваслаўнага прыхода, потым залічана да Тонежскага праваслаўнага прыхода.У 1886 г. 47 двароў, 259 жыхароў, дзейнічалі праваслаўная Уваскрасенская царква (мела каля 100 дзесяцін зямлі), вадзяны млын. Каля сяла знаходзіўся маёнтак, які належаў Абухаву. На пачатку XX ст. сяло, 128 двароў, каля 800 жыхароў. У 1907 г. адкрыта народнае вучылішча. Паводле перапісу 1917 г. 157 двароў, 913 жыхароў, у тым ліку 762 беларусы, 151 яўрэй.Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі народнае вучылішча было пераўтворана ў працоўную школу 1-й ступені, у якой на 1923 г. налічвалася 52 вучні (з іх толькі 3 дзяўчынкі). 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. На пачатку 1930-х гг. існавалі калгасы "Новая Букча" і "Праца", працавалі 2 кузні і ваўначоска. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 220 двароў, 875 жыхароў. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 73 жыхары. У наваколлі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай партызанскай брыгады і ўкраінскага злучэння С. А. Каўпака. У 1970 г. вёска, 416 двароў, 1742 жыхары. У 1998 г. 362 двары, 941 жыхар. Механічныя майстэрні, лясніцтва, сярэдняя школа, дзіцячы сад, клуб, бібліятэка, аддзяленне сувязі, аўтаматычная тэлефонная станцыя, фельчарска-акушэрскі пункт, 3 магазіны. На 1.1.2001 г. 388 двароў, 891 жыхар.
Брацкая магіла партызан. У цэнтры вёскі. Пахаваны 14 партызан партызанскага злучэння С. А. Каўпака, якія загінулі ў снежні 1942 г. у баі супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1972 г. на магіле пастаўлены помнік.
Помнить историю своего края
На юге Гомельской области между лесов и болот разместилась загадочная деревушка Букча. Считается, что название деревни произошло от слова бухта, возможно, это была бухта моря, которую описал две с половиной тысячи лет тому назад греческий историк Геродот. Несмотря на то, что в настоящее время в деревне проживает 440 жителей, более чем за пять столетий земля Букчи протоптана историей разных времён и событий.
Всё началось, когда великий князь литовский Свидригайло в 1451 году даровал эти земли князю Михаилу Васильевичу Чарторыйскому «да жывата з пераходам потым жонцы, дзецям і блізкім» сёл Букча, Приболовичи и Ричев Туровской земли, именно этим годом и датируется первое упоминание о Букче.
Второе упоминание о Букче появилось спустя 60 лет. За это время земли успели побывать во владении короля Сигизмунда (1514), который подтверждает принадлежность земель князю Мстиславскому. В сентябре 1654 года земли Турова подверглись нападению московского войска, среди сожжённых деревень была и Букча.
Второй письменный след в истории деревня оставила на орнаменте карты Польши и Великого княжества Литовского, когда входила в состав Брестского воеводства.
В декабре 1724 года владелица имения Туров — Антония из рода Вальдштейнов, княжна Сапегов в своём декрете об разграничении земли в урочище Лучин Остров, между деревнями Храпунь и Колки — упоминала Букоцкую границу.
В 1766 году в Букче была открыта униатская церковь Воскресения господнего, в капелланы которой был посвящён Адам Малевич. Последующие десять лет деревня росла и развивалась под патронатом И. К. Потоцкого и насчитывала 37 домов.
В конце XVIII столетия духовный центр деревни ожидал переход в православную церковь. И вот уже в 1805 году земли Букчи обрели нового землевладельца — графиню Марьяну Мостоцкую. Однако внушительный вклад в развитие деревни принесла фамилия Гельтман. Уже в 1861 году на винокурне в имении Букча Мозырского уезда производилось 4000 вёдер вина для вывоза в другие провинции. В Воскресную церковь приходило 247 верующих (1867). Каждое воскресенье и в праздничные дни проходила служба. Мужчинам, которые употребляли спиртные напитки, вход в церковь был воспрещён. Церковь являлась и духовным, и одним из общественных центров для жителей, ведь туда ходили не только помолиться, но и показать себя.
Последний хозяин земель Букчи, носивший фамилию Гельтман, был вынужден заложить имение в Московский земельный банк. За неуплату залога банк выставил на публичные торги имение Букча с фольварком Радиловичи. В 1875 году его выкупил купеческий сын И. Обухов. Он заплатил 53 тысячи рублей и обязался выплатить остальные долги за имущество. Обухову было поставлено условие: не продавать имение лицам польского происхождения и евреям.
За прошедшие пятнадцать лет в деревне построили водяную мельницу, а Московское лесопромышленное общество заготавливало лес, древесный уголь. Под его руководством здесь действовали винокурный и дегтярный заводы и хлебозапасный магазин. Букча процветала, в это время в деревне проживало 608 жителей, из них были 1 кузнец, 1 плотник, 3 шевца, 2 кравца.
В 1907 году в Букче открыто одноклассное народное училище. Первыми учителями были Иван Журавский (1907-1910), Лидия Шикуть (1910-1913) и Нина Шикуть (1914-1917), дочери врача, который жил и работал в соседней деревне Тонеж.
Летом 1915 года в результате умышленного поджога уничтожен большой лесной массив и водяная мельница князя М. А. Романова, 87 жилых и 420 холодных построек, в том числе общественный запасный магазин с рожью, а также огнём повреждена колокольня местной церкви. Все жители оказались в тяжёлом положении. во время пожара один человек погиб. В Минской области был создан комитет по сбору пожертвований, продуктов питания и имущества пострадавшим от пожара.
С приходом советской власти в деревню Букча национализировано имение Букча. В один из его жилых домов переехала трудовая школа 1 степени, в которой в 1923 году насчитывалось 53 ученика, из них только 3 девочки.
18 марта 1921 года в Риге подписан мирный договор, в котором подведены итоги советско-польской войны. Согласно документу, советско-польская граница проходила в восьми километрах от села Букча. 19 апреля 1921 года банда из тридцати человек, вооружённых винтовками, совершила налёт на село Букча, где находились разведчики 147-го полка, и захватила двух красноармейцев-разведчиков. Было приказано принять строгие меры по охране этого участка Государственной границы в районе Турова, остановить и задержать всех подозреваемых и отправить их в Ревком или отдельный пост №3, в результате чего в 1925 году в Букче была открыта Букоцкая пограничная комендатура 18 Житковичского пограничного отряда войск НКВД. Предположительно была размещена в жилом доме, где ранее находилась трудовая школа. В настоящее время можно наблюдать остатки фундамента по улице Ленинская.
Самый высокий показатель численности населения приходился на 1925 год, в деревне насчитывалось 1 166 жителей, 80 из которых являлись учащимися местной школы.
7 сентября 1929 года организован колхоз «Красный пограничник», который возглавил И. З. Алесич. Со временем открыта МТС и первым трактористом был В. И. Сафонов.
Вначале 1930-х гг. экономическая и культурная политика власти стала коренным образом меняться, и всё более настойчиво стали ликвидировать индивидуальные крестьянские хозяйства и организовывать колхозы. Крестьяне лишались своих хозяйств, скота и всего имущества. Кулаческими в Букче считались хозяйства Л. И. Полуянова, А. Кашевича и К. Ф. Пержаницы.
В 1939 году построено здание клуба. Культурная жизнь деревни стала налаживаться. Создан большой творческий коллектив. Главная роль общественной жизни принадлежала молодёжи, которая участвовала в областных конкурсах. Также была открыта семилетняя школа. Однако война внесла свои коррективы в и так непростую жизнь.
В 1941 году пожар войны, бушевавший в Европе с 1939 года, внезапно перекинулся на советскую границу. К концу августа 1941 года вся территория была оккупирована. 1 сентября 1941 года Туровский район присоединён к Рейхскомиссариату Украины. Центром всей оккупированной администрации был город Житомир. С первых дней немецкой оккупации установился так называемый «новый порядок». 18 декабря 1941 года Житомирский генеральный комиссар издал приказ, согласно которому за каждого убитого немца будут пытать сто местных жителей. Для населения Букчи это было непростое время. В 1942 году в здании клуба разместилась немецкая комендатура, которая при освобождении деревни сгорела. 21 декабря 1942 года произошел бой Сумского партизанского отряда имени С. А. Ковпака с немецкими захватчиками, в результате чего партизаны отступили и сделали привал в деревне Тонеж. Партизанские потери составили 15 человек, их похоронили в братской могиле в центре деревни. Позже на этом месте установлен памятник. Зимой 1943 года деревня Букча была сожжена, за время войны каратели уничтожили 73 местных жителя.
29 мая 1943 года приказом штаба партизанского отряда имени М. И. Кутузова, лельчицкая бригада из жителей деревень Букча и Тонеж сформировала Туровский партизанский отряд «За Родину», командиром которого были назначены В. И. Просолов, комиссар П. И. Тарасюк, начальник штаба И. М. Двораковский. В отряде насчитывалось 194 бойца, в том числе 16 женщин. 31 января 1944 года отряд объединился с регулярными частями Красной армии. Многие местные жители воевали как в частях Красной армии, так и в партизанских отрядах.
Из 112 жителей Букчи, воевавших на фронтах Великой Отечественной войны с 22 июня1941года по 9 мая 1945 года, вернулись домой только 29 человек. Погибли или пропали без вести 83 земляка, в том числе 22 партизана.
После освобождения села жители начали возвращаться к мирной жизни. В 1944 году из урочища Обзов перевезена пограничная казарма, в которой разместилась семилетняя школа. Первым директором после войны стал Т. А. Лукашевич. В 1949 году школа стала десятилетней. В школе обучались учащиеся из соседних деревень: Тонеж, Приболовичи, Дзержинск, Рудня. Здесь в середине 50-х годов получили среднее образование известные братья Дриневские, которые проживали в соседней деревне Тонеж. Начало развиваться лесное хозяйство Милошевичского лесхоза, построено новое здание сельсовета с почтой и сберегательным банком, здание СДК с киноаппаратной и сельской библиотекой, основан Букчанский биологический заказник на Тапиловском болоте для хранения в естественном состоянии мест произрастания клюквы.
В 1970 году открыла свои двери в новом здании Букчанская средняя школа, инициатором строительства которой являлся её директор Я. А. Яворский, так как в старом деревянном здании учащиеся обучались в две смены.
В 80-е годы вблизи деревни открыто угольное месторождение, залежи которого относятся к юрскому периоду нашей истории, построено здание детского сада «Теремок». На базе Букчанской средней школы, в 1994 году, создан этнографический музей «Селянская хата». Его инициатором и основателем был учитель истории Г. В. Маслов.
Начиная с 2000-х годов активный рост культурной и общественной жизни деревни Букча замедлился. Летом 2003 года открылся пожарный пост. В 2009 году освящена церковь Воскресения Христова. Также на территории Букчанского сельского Совета расположены Букчанский детский сад-школа, 3 лесничества, почтовое отделение, фельдшерско-акушерский пункт, 2 магазина, подстанция филиала «Мозырские электрические сети» РУП «Гомельэнерго», отделение «Букча» открытого акционерного общества «Приболовичи», этнографический музей, пожарный аварийно-спасательный пост, комбинат бытового обслуживания.
Есть и места захоронений тех, кто сражался за мирную жизнь во время Второй мировой войны — это могила неизвестных партизан в урочище Борвечки, а к 65-летию Великой Победы в центре Букчи установлена мемориальная доска в знак памяти о погибших в годы Великой Отечественной войны.
Хочется верить, что жизнь на малой родине со временем возродится и по её улицам вновь будет бегать множество ребятни, появятся новые рабочие места и земляки со своими семьями, уехавшие из деревни, вернутся, чтобы жить и работать, радоваться дням, прожитым на родине и писать новые странички её истории. В 2022 году исполнится 115 лет с момента появления первого учебного заведения в деревне Букча.
Ветвица
Вёска Ударнянскага сельсавета. За 19 км ад Лельчыц. Паводле перапісу 1917 г. хутар у Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 23 двары, 125 жыхароў. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 37 двароў, 161 жыхар. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 4 жыхароў. У 1998 г. 21 двор, 30 жыхароў. На 1.1.2001 г. 16 двароў, 24 жыхары.Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан. На могілках. Пахаваны 32 воіны і 5 партызан, якія загінулі ў лютым 1944 г. у баі за вызваленне раёна ад нямецка-фашысцкіх захопні-каў. У 1961 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Воронов
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 28 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра, за 37 км ад чыгуначнай станцыі Оўруч. Згодна перапісу 1917 г. хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 17 двароў, 137 жыхароў. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 54 двары, 191 жыхар. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 17 жыхароў. Адселена ў сувязі з аварыяй на Чарнобыльс-кай АЭС.Радзіма генерал-маёра М. М. Некрашэвіча.
Вязовая
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 31 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра, за 50 км ад чыгуначнай станцыі Іскарасць. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 57 двароў, каля 360 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 28 двароў, 167 жыхароў. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 40 двароў,157 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 5 жыхароў. У 1998 г. 28 двароў, 44 жыхары. Магазін. На 1.1.2001 г. 28 двароў, 43 жыхары.Глушкевичи
Деревня Глушкевичи - центр сельского совета и КСУП "Победа". Деревня размещена на расстоянии 55 км на юго-запад от районного центра и 55 км от железнодорожной станции Олевск (Украина). Одно из старейших поселений Лельчицкого района. Известно из письменных источников с 1545 г. как частное село в составе ВКЛ. С 1793 г. село в составе России, центр православного прихода Тонежской волости Мозырьского повета Минской губернии. В 1815 г. в селе было 74 двора, 436 жителей, государственная собственность, 2 мельницы, церковь, трактир. Действовала суконное производство и производство мукомольных камней. Согласно церковным данным в 1867 г. сгорела деревянная церковь. Новая, также деревянная, построена в 1873 г., имела 60 десятин земли. В 1884 г. открыта церковно-приходская школа. В 1886 г. в селе насчитывалось 126 дворов, 753 жителя, православная церковь. В 1909 г. в селе уже 230 дворов и 1470 жителей, а в 1917 г. - 279 дворов и 1688 жителей (1559 белорусов и 129 евреев).После Октябрьской революции на базе церковно-приходской школы образована школа 1-ой ступени, в которой в 1923 г. училось 56 детей. С 20.08.1924 г. деревня - центр сельсовета. В начале 1930-х организован колхоз "Победа", работала кузница. В 1940 г в деревне было 365 дворов, 1987 жителей.
26-27 декабря 1942 г. немецко-фашистские захватчики спалили деревню и убили 300 жителей. В окрестностях Глушкевич против оккупантов действовали партизаны Лельчицкой бригады, словацкого отряда во главе с Яном Налепком, украинских соединений Ковпака, Сабурова, Федорова.
В 1970 г. в деревне насчитывалось 545 дворов, 2530 жителей. В 1998 г. - 721 двор, 2349 жителей.
В деревне действуют щебеночный завод, ремонтные мастерские, лесничество, средняя школа, Дом культуры, библиотека, детский сад, больница, Дом быта, отделение связи, столовая, 6 магазинов. В 1995 г. построена и действует Свято-Покровская православная церковь. На 01.01.2001 г. в деревне насчитывалось 720 дворов и 2352 жителя.
Глушкевичи - родина архиепископа львовского и галицкого Августина (А. Маркевича).
Возле Дома культуры похоронено 11 партизан соединения Ковпака, которые погибли в ноябре 1942 г. в боях против немецких войск. В 1996 г. на могиле поставлен памятник.
Около Дома культуры похоронено 300 жителей деревни, которых расстреляли и спалили в декабре 1942 г. фашистские войска. В 1965 г. на могиле поставлен памятник.
3 мінулага вёскі Глушкавічы
Першы ўспамін пра вёску Глуш-кавічы сустракаецца ў архіўных дакументах, у прыватнасці, у вопісе Оўруцкга замка за 1545 год. Гадоў сто назад, калі хто ехаў ці ішоў з боку Турава або Лельчыц па грэблі ў Глушкавічы, якія бачыліся на ўзвышшы, за мастком на рэчцы Кортачка бачыў у пачатку вёскі жалезныя вароты з царскім гербам. А ў цэнтры вёскі на цвінтары (царкоўны ўчастак) стаяла царква ў форме кры-жа з вокнамі ў два ярусы, з жалезным дахам і адным купалам. Вакол яе па вуглах стаялі чатыры каменныя крыжы. Побач з царквой знаходзіліся жалезны крыж і каменная пліта, на якой адзначалася, што тут пахаваны ў другой палове XVIII ст. (па даных П. Г. Маркевіча - у 1784 г.) граф Буйчыкаў. У час вайны пліта была вывезена.Побач стаялі капліца з чатырма званамі, гаспадарчыя пабудовы святара, а таксама новая капліца, з-за якой праглядваліся амаль зарослыя старыя могілкі. На ўскрайку вёскі знаходзілася яшчэ двое вялікіх могілак з капліцай. Былі могілкі таксама ва ўрочышчы Княжанне (сучаснае Селішча), на якіх было 30 каменных крыжоў. Побач з цвінтарам была сельская плошча. Тут размяшчаліся царкоўнапрыходская школа, крама і некалькі дробных лавак. Па расказах старажылаў, на гэтым месцы тройчы ў год праходзілі мясцовыя кірмашы: на Тройцу, у апошнія дні жніўня, пасля ўборкі збожжавых культур, і пасля поўнага заканчэння ўборкі ўраджаю дзесьці ў кастрычніку.
У вёсцы працавалі два шаўцы і два краўцы. Была кузня. Нядрэнна былі развіты розныя саматужныя промыслы. Многія жыхары займаліся нарыхтоўкай лесу, капаннем канаў. На гэтых работах яны зараблялі ад 1 да 3 рублёў у дзень. На той час гэта былі немалыя грошы.
У 1897г. у Глушкавічах налічвалася 1369 жыхароў. У асноўным гэта былі беларусы. Жылі тут таксама ўкраінцы, рускія, яўрэі, палякі і немцы.
Мінскія ўлады давалі дазвол на пасяленне немцаў-каланістаў на паўднёвых глушкавіцкіх хутарах. Дарэчы, у 1924 г. у нямецкім хутары (нямецкі Млынок) налічвалася 25 чалавек. А' на захадзе ад Глушкавіч - польскі хутар Будкі перарос у невялічкую вёску.
Немцы-каланісты прывезлі ў вёску сваю культуру. Асабліва вылучаліся садаводствам. Да глушкавіцкай вішні яны прышчапілі нямецную чарэшню. Рэшткі былога прыгожага Юлісава сада засталіся і па сённяшні дзень.
Глушкавічы часта наведвалі розныя навукоўцы. Так, у 1899 г., вывучаючы флору Палесся, вёску наведаў польскі і ўкраінскі біёлаг, пачынальнік геабатанічных даследаванняў на Беларусі Юзаф Пачоскі. Ён нарадзіўся ў вёсцы Белгародка Дубнаўскага раёна суседняй Ровенскай вобласці. Пасля заканчэння ў 1894г. Кіеўскага універсітэта працаваў у Херсоне, у запаведніках Асканія-Нова, Белавежская пушча.
Сярод адзначаных Ю. К. Пачоскім раслін, як калматка малая, у Глушкавічах ён знайшоў рэдкую для Беларусі расліну гладыёлус чарапіцавы. Яна зараз занесена ў "Чырвоную кнігу Беларусі" і пакуль не знойдзена ў навакольных лясах. Дарэчы, у 1899г. праведзена рэвізія Глушкавіцкай лясной дачы.
На той час Глушкавічы па статыстычных даных знаходзіліся на правабярэжжы Прыпяці сучаснай Гомельскай вобласці і займалі трэцяе месца пасля Мазыра і Турава. У 1909 г. тут было 230 двароў і пражывала 1470 чалавек.
У канцы XIX - пачатку XX ст. глушкаўчане, асабліва ў час Сталыпінскай рэформы, пачалі масавае перасяленне на хутары. Хутары гэтыя адрозніваліся па колькасці жыхароў. Так, на Сухрыне ў 1909 г. пражывала адна сям'я з пяці чалавек. У той жа час на Млынку пражывала каля 10 сем'яў.
Перасяляліся і ў Сібір. Найбольшая колькасць накіроўвалася ў Омскі раён.
У гэты час на захадзе ад вёскі братамі Маркевічамі быў адкрыты паравы млын. На жаль, у час грамадзянскай вайны ён быў разбураны.
Перад першай сусветнай вайной з-пад Алеўска да Турава паўз Глушкавічы планавалася будаўніцтва чыгункі. Але ў 1917 г. гэтае пытанне было знята.
У 1916 г. будучы акадэмік Е. В. Апокаў упершыню даў навуковыя звесткі аб глушкавіцкіх гранітах.
Мужчыны-глушкаўчане спраўна неслі воінскую службу. Многія ўдзельнічалі ў руска-японскай вайне 1904 - 1905 гг. Сярод іх два родныя браты - Карп і Андрэй Кавалевічы. Ваявалі за Радзіму і цара.
На франтах вайны глушкаўчане вызначаліся мужнасцю і гераізмам. Многія былі адзначаны нават Георгіеўскімі крыжамі. Так, Лявон Філанавец, які спачатку служыў у гвардзейскім драгунскім палку пры рэзідэнцыі цара ў Гатчыне, а потым на Каўказе, удзельнічаў у вайне з Турцыяй, дзе і атрымаў Георгіеўскі крыж.
Цяжкія выпрабаванні выпалі на долю тых, хто ваяваў на заходніх франтах у час першай сусветнай вайны. У 1914 і 1915 г. многія трапілі ў нямецкі палон. Сярод іх быў і Мартын Кавалевіч. Фядос Кавалевіч трапіў у аўстра-венгерскі палон...
Лёс некаторых глушкаўцоў, сярод якіх былі і Васіль Андрэевіч Бурым, Пётр Іванавіч Прыбора, закінуў у час гэтай (першай сусветнай) вайны ў Францыю, дзе яны ваявалі ў рускім экспедыцыйным корпусе. Пасля падзей 1917 г. у Расіі былі пераведзены з Францыі ў Алжыр. Пабывалі яны ў Сахары. У Афрыцы невялікі час былі назіральнікамі на плантацыях французскіх каланістаў. Потым праз Турцыю прыбылі на радзіму, дзе яшчэ палала грамадзянская вайна.
Марак-балтыец Я. К. Кавалевіч служыў на адным з крэйсераў у Кран-штаце. Удзельнічаў у Петраградскіх падзеях 1917 г.
Пасля Рыжскага дагавору ў 1920 г. каля Глушкавіч была праведзена савецка-польская граніца. У цэнтры вёскі, побач з царквой, размясцілася пагранзастава. Другая - на хутары Сухрынь. Размясцілася ў Глушкавічах і мясцовая сельская міліцыя.
У 1921 г. у вёсцы налічвалася 298 двароў. Былі два млыны, адна кузня. Старшынёй сельсавета ў гэты час працаваў Аляксей Андрэевіч Бурым, сакратаром - Еўдакім Мініч Бурым. У 1923 г. у Глушкавічах пражывала 1717 чалавек.
У. Зубрэй
Гребени
Вёска, цэнтр сельсавета і камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 21 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра, за 60 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з 1881 г. XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 19 двароў, 170 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. 37 двароў, 227 жыхароў (у тым ліку 217 беларусаў, 10 украінцаў). 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. На пачатку 1930-х гг. калгас "Чырвоны партызан", кузня. Перад Вялікай Айчыннай вайной 71 двор, 309 жыхароў.У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі поўнасцю спалілі вёску і загубілі 5 жыхароў. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады Палескай вобласці. У 1978 г. 139 двароў, 453 жыхары. У 1998 г. 135 двароў, 369 жыхароў. Рамонтныя майстэрні, лясніцтва, сярэдняя школа, клуб, бібліятэка, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, аддзяленне ашчаднага банка "Беларусбанк", 2 магазіны. На 1.1.2001 г. 153 двары, 397 жыхароў.
Помнік археалогіі. Курганны могільнік. На заходняй ускраіне вёскі, ва ўрочышчы Струбачы, 7 насыпаў дыяметрам 7 - 8 м. Абследаваў у 1976 г. П. Ф. Лысенка.
Помнік землякам. У цэнтры вёскі. На ўшанаванне памяці 143 жыхароў вёсак Грабянёўскага сельсавета, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну. У 1968 г. пастаўлены помнік.
Наперадзе — новыя рубяжы, новыя здзяйсненні
У Лельчыцкім раёне шмат вёсак, якія багаты сваёй гісторыяй. Грабяні — адна з іх, з’яўляецца цэнтрам Стадоліцкага сельсавета. Знаходзіцца за 19 кіламетраў ад Лельчыц, 234 кіламетры ад Гомеля, 60 кіламетраў ад чыгуначнай станцыі «Ельск». На тэрыторыі вёскі размешчаны лясніцтва, СДК, бібліятэка, ФАП, адзяленне сувязі, два магазіны, пагранпост.
З гісторыі. Прыкладна 160 гадоў таму назад, як сведчаць старажылы, прыехалі на тое месца, дзе зараз знаходзіцца вёска Грабяні, тры вялікія сям’і із-пад Мінска: Івашкевічы, Некрашэвічы і Казлоўскія. Размясціліся яны па хутарах. Потым пан загадаў усім сем’ям пасяліцца ў адно месца. Так утварылася вёска. Назвалі яе Грабяні. Назва паходзіць ад слова «грэбень» — узвышша ці забалочаная мясцовасць узвышанай паласы.
Да рэвалюцыі вёска налічвала 28 двароў. Зямлю арэндавалі ў пана. Як было заведзена, адраблялі пан-шчыну за карыстанне зямлёй, плацілі аброк. Жылося сялянам вельмі дрэнна. Вучыць дзяцей магчымасці не было, бо наняць настаўніка не кожнаму было па кішэні. Толькі пасля звяржэння цара людзі ўбачылі свет. У вёсцы з панскага дома, які перавезлі з Запясочнага, пабудавалі невялікую школу. Дзеці беднякоў цяпер мелі магчымасць вучыцца грамаце. Працавалі чатыры класы, у якіх вучылася 50 вучняў. Загадчыкам школы быў Несцярчук, настаўнікамі — Латышкевіч, Пырко, Гудкоўскі.
У гады Грамадзянскай вайны (1918-1920 гг.) вяскоўцы прымалі актыўны ўдзел у абароне заваёў рэвалюцыі. Знаёмы аднавяскоўцам імёны воінаў-землякоў Фамы Акімавіча, Піліпа Ігнатавіча і Паўла Піліпавіча Некрашэвічаў.
У 1929 годзе жыхары хутара Узлессе і вёскі Грабяні даведаліся, што ў краіне ідзе калектывізацыя і напісалі пісьмо ў Лельчыцкі райвыканкам наконт утварэння калгаса. Неўзабаве ўсе былі выкліканы ў сельсавет, дзе іх чакаў прадстаўнік з райвыканкама, які абвясціў аб утварэнні калгаса «Чырвоны партызан». Першым старшынёй калгаса быў выбраны адзін з дваццаціпяцітысячнікаў — Мамайка.
У 1932 годзе ў Грабянях пабудавалі сямігадовую школу. Жыць стала лягчэй, але мір парушыла вайна. Ужо ў верасні 1941 года вёску занялі гітлераўцы. Многія жыхары пайшлі жыць у лес. 10 сем’яў было вывезена ў Германію.
На тэрыторыі вёскі размяшчаўся партызанскі атрад А. М. Суворава. У яго радах змагаліся мясцовыя жыхары: Міхаіл Пятровіч Некрашэвіч, Фёдар Макаравіч Баўсуноўскі, Сяргей Мікалаевіч Неўмяржыцкі і іншыя. Наогул у барацьбе з фашыстамі супрацьстаялі 166 жыхароў вёскі, не звярнуліся з вайны 100 чалавек.
Пасля вайны тыя, хто застаўся ў жывых, пачалі ўзнаўляць родны калгас. Адчувальную дапамогу ў гэтым аказвалі сваёй шчырай працай тады яшчэ падлеткі Уладзімір Тушынскі, Рыгор Івашкевіч, яго сястра Алена, Фёдар Некрашэвіч. Усё сваё жыццё (як і іншыя) яны аддалі нялёгкай працы. У пасляваенны час да калгаса «Чырвоны партызан» далучыліся вёскі Альховая, Кавыжаў і Воранаў.
Ішлі гады. Разрастаўся калгас. У 1960 годзе да яго далучыліся вёскі Запясочнае, Усаў, Мехач і Вязавая. Калгас стаў насіць назву імя Мічурына. У 1964 годзе адбылося яго раздзяленне на 2 самастойныя гаспадаркі, праз шэсць гадоў калгас зноў аб’яднаўся ў адзін. Нямала старанняў прыкладвалі і прыкладваюць працаўнікі для таго, каб унесці ўклад у рэалізацыю харчовай праграмы саўгаса. У сучасны момант ён завецца «Шлях Ільіча».
Да 50-гадовага юбілею Савецкай Беларусі ў вёсцы быў закладзены парк, у якім устаноўлены помнік загінуўшым аднавяскоўцам у баях за свабоду і незалежнасць нашай Радзімы.
Сёння Грабяні не параўнаць з тымі, якімі яны былі да вайны. Разраслася і папрыгажэла вёска. Стала больш падобная на пасёлачак гарадскога тыпу.
А ўсё гэта вынік добрасумленай працы вяскоўцаў. Наперадзе — новыя рубяжы, новыя здзяйсненні.
Данилевичи
У снежні 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 8 жыхароў. У ваколіцах дзейнічаў славацкі партызанскі атрад пад камандаваннем Яна Налепкі. У 1998 г. 104 двары, 149 жыхароў. Лясніцтва. Клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, магазін. У 2000 г. пабудавана і дзейнічае Свята-Міхайлаўская царква. На 1.1.2001 г. 89 двароў, 167 жыхароў. Каля вёскі ў лесе знаходзіцца дуб вышынёй 32 м, дыя-метрам 1,6 м, акружнасцю 4,5 м - помнік прыроды рэспубліканскага значэння.
Дзержинск
До 1931 г. Деревня называлась Радивиловичи. Дзержинск - центр сельсовета и КСУП "На страже", размещен на расстоянии 75 км на запад от районного центра и 64 км от речной пристани Туров на Припяти.Впервые упоминается в 1520 г., как село, принадлежащее гетману ВКЛ К. А. Острожскому. В 1777 г. в селе построена деревянная церковь. В 1879 православный приход насчитывал 688 прихожан. В 1886 г. в селе было 53 двора, 298 жителей; поместье, которое принадлежало Обуховичам (с 1875 г.). В 1888 в селе и поместье было 69 дворов. На начало XX века в селе находилось уже 116 дворов и около 670 жителей, фольварк, 2 двора, 12 жителей. В 1912 г. открыто народное училище, построено деревянное школьное здание. В 1922 г. на базе народного училища была создана школа 1-ой ступени. В 1923 г. деревня насчитывала 898 жителей, в школе училось 40 детей. С 20.08.1924 г. деревня - центр сельсовета. В 1929 г. образован колхоз "На страже", работала кузница. В 1931 г. Радивиловичи переименованы в Дзержинск.
Перед ВОВ в деревне находилось 187 дворов, 570 жителей.
В июне 1943 г. немецкие войска спалили деревню и убили 13 ее жителей. В окрестностях деревни действовали партизаны Лельчицкой бригады Полесской области и украинского соединения Сабурова.
В 1971 г. в деревне было 399 дворов, 1668 жителей, в 1998 г. 358 дворов, 1116 жителей. В деревне находится лесничество, ремонтные мастерские, средняя школа, библиотека, отделение связи, автоматическая телефонная станция, фельдшерско-акушерский пункт, детский сад, отделение ОАО "Беларусбанк", 3 магазина. На 01.01.2001 в деревне 368 дворов и 1070 жителей.
На расстоянии 1 км на север от деревни 05.01.1943 партизаны соединения Сабурова разгромили немецко-фашистский карательный отряд. На месте боя в 1967 г. поставлен обелиск.
Довольно интересными являются названия окрестностей Дзержинска:
Грузкае - болото, сенокос;
Ниунае - болото, сенокос (получили название от леса "Ниунэ", в котором много нив, и возле которых болота и сенокосы находятся);
Града - лес, болото;
Падмошша - сосновый лес (находится возле болота, для обозначения которого используется термин мох, это значит, возле мохового болота);
Язвин - смешенный лес (болото);
Селишчачко - листовой лес ("тут были селищи"), болото, сенокос;
Гвозда - смешенный лес, болото, сенокос;
Жоунец - смешенный лес, болото, сенокос;
Забалатте - смешенный лес;
Рудницкае - дубовый лес;
Забродища - листовой лес;
Липы - смешенный лес;
Засухие - смешенный лес ("находится за сухим лесом");
Пудрэчка - смешенный лес ("находится недалеко от речки");
Бярэзник - березовый лес;
Пастольница - болото, сенокос;
Панскае - болото, сенокос;
Цыганскае - болото, сенкос;
Хрэстца - болото, сенокос;
Гнойнае - болото, сенокос;
Вяликае - поле;
Бялота - поле (находится на осушенном болоте);
Возера - балота;
Сухрын - хвойный лес;
Ральца - болото, сенокос;
Чоны - брод ("вода очень темная, т.к. очень глубоко");
Пастуша(е) - лес ("хорошее место для пастьбы животных");
Кулинин перамил - мель ("названо по имени владельца сенокоса около мели");
Селища - часть деревни (заселялась после ВОВ);
Брод - часть деревни;
Падвымокла - часть деревни (находится в низине);
Бярэзник - часть деревни.
3 мінулага вёскі Дзяржынск
У даўнія часы ў некранутых лясных і балоцістых пустэчах цэнтральнага Палесся, у паўднёва-заходнім кутку сучаснага Лельчыцкага раёна, за чатыры кіламетры на ўсход ад рэчкі Сцвігі, на беразе невялікага раўчука, які на сучасных картах часам абазначаецца назвай Плаў, а мясцовым сялянам здаўна вядомы як Роў, узнікла пасяленне. Агульны рэльеф мясцовасці вакол яго ўяўляў спрадвеку агромністую нізіну, якая ў многіх месцах была пакрыта дробным хваёвым лесам. Сярод балот сустракаліся горы пяску - выдмы, якія амаль на мелі ніякай расліннасці. Толькі з поўдня і паўднёвага захаду да пасялення прылягаў невялікі кавалак ворнай зямлі.Чаму і пры якіх абставінах прыбылі сюды перасяленцы, чым прывабіла іхбалоцістая пустэча, застаецца таямніцай. Толькі блізкае суседства Сцвігі, старажытнага воднага гандлёвага шляху ў бок Прыпяці, дапамагае ў нейкай ступені зразумець прычыну з'яўлення пасялення там, дзе яно, здавалася б, быць не магло.
Пасяленне называлася Радзівілавічамі. Старажылы вёскі лічаць, што назва ўзнікла ад імя пана, які быў родзічам князя Радзівіла. Назва Радзівілавічы, як і многія іншыя, утварылася ад калектыўнай мянушкі радзівілавічы, якая, на наш погляд, служыла для абазначэння патомкаў нейкага Радзілы. Гэты чалавек, як можна меркаваць, быў не толькі заснавальнікам вёскі, але і легендарным продкам, прабацькам усіх наступных пакаленняў жыхароў Радзівілавічаў. Імя Радзіла ў сваю чаргу з'яўлалася скарочанай, усечанай формай старажытнага славянскага імя Радамысл, Радзімір ці Радзіслаў.
А. Ф. Рогалеў
Довгавское
Вёска Буйнавіцкага сельсавета. Размешчана за 28 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Вядома па пісьмовых крыніцах з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 4 двары, 25 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 5 двароў, 31 жыхар (27 украінцаў, 4 беларусы). Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 10 двароў, 68 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі, і загубілі 4 жыхароў. У ваколіцах вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай партызанскай брыгады Палескай вобласці. Увайшла ў склад вёскі Першамайск.Дубницкое
Вёска Дуброўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Новая ніва". Размешчана за 9 км на ўсход ад раённага цэнтра, за 84 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з пачатку XX ст. У 1909 г. хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 24 двары, 143 жыхары. У пачатку 1930-х гг. працавалі калгас "3-ці Інтэрнацыянал" і кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 78 два-роў, 468 жыхароў.У маі 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 7 жыхароў. Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў сакавіку 1943 г. непадалёку ад вёскі быў створаны партызанскі аэрадром. У 1998 г. 87 двароў, 234 жыхары. Пачатковая школа. Магазін. На 1.1.2001 г. 87 двароў, 229 жыхароў.
Помнік археалогіі. Курганны могільнік. За 0,2 км на паўднёвы захад ад вёскі, ва ўрочышчы Дубіна, 8 курганоў вышынёй 0,5 - 0,7 м, дыяметрам 0,6 - 0,8 м. Выявіў і абследаваў у 1976 г. П. Ф.Лысенка.
Месца партызанскага аэрадрома. За 3 км на ўсход ад вёскі. У сакавіку 1943 г. тут быў створаны партызанскі аэрадром. У 1980 г. пастаўлена стэла.
Дуброва
Вёска, цэнтр сельсавета і камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Новая ніва". Размешчана за 14 км на захад ад раённага цэнтра, за 75 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Па пісьмовых крыніцах вядома з 1551 г. як дзяржаўнае сяло ў складзе Вялікага княства Літоўскага. У 1793 г. далучана да Расіі, сяло Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. У 1886 г. сяло, 40 двароў, 243 жыхары, дзейнічала Міхайлаўская праваслаўная царква. На пачатку XX ст. сяло, 105 двароў, каля 670 жыхароў; маёнтак, двор, 12 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 141 двор, 895 жыхароў. У маёнтку 76 жыхароў. У 1923 г. адкрыта працоўная школа 1-й ступені, у якой вучылася каля 50 дзяцей. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 210 двароў, 1056 жыхароў.У лістападзе 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 23 жыхары. 3 23.12.1959 г. цэнтр сельсавета. У 1971 г. 410 двароў, 1556 жыхароў. У 1998 г. 316 двор, 942 жыхары. Лясніцгва, механічныямайстэрні. Сярэдняя школа, клуб, бібліятэка, комплексны прыёмны пункт бытавога абслугоўвання, аддзяленне сувязі, аўтаматычная тэлефонная станцыя, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне ашчаднага банка "Беларусбанк", 3 магазіны. На 1.1.2001 г. 347 двароў, 915 жыхароў.
Помнік землякам. У цэнтры вёскі. На ўшанаванне памяці 72 жыхароў вёскі, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну ў барацьбе супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1967 г. пастаўлены помнік.
Дубровки
Вёска Сіманіцкага сельсавета, у складзе падсобнай гас-падаркі райсельгасхіміі "Чырвоная дуброва". Знаходзіцца ў паўночна-заходняй частцы раёна, за 18 км ад Лельчыц. Назва паселішча звязана з характарам мясцовасці, з назвай аднайменнага ляснога ўрочышча, дзе расло даўней шмат дубоў і дзе быў заснаваны населены пункт. Вядома з 1917 г. як хутар Лельчыцкай воласіід Мазырскага павета, 39 двароў, 242 жыхары. У 1940 г. вёска, 56 двароў, 298 жыхароў. У лістападзе 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску. У 1998 г. 19 двароў, 29 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 16 двароў, 25 жыхароў.Жмурное
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага нрадпрыемства "Грабяні". Знаходзіцца за 11 км на поўдзень ад раённага цэнтра Лельчыцы. Вядома з 1808 г. Упамінаецца таксама ў царкоўных дакументах у 1879 г. як вёска Лельчыцкага праваслаўнага прыхода Лельчыцкай воласці Мазырскага павета. У 1909 г. побач з вёскай знаходзіліся 2 хутары з назвай Жмурнае, у якіх разам было 37 двароў, 219 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 52 двары, 312 жыхароў. У пачатку 1930-х гг. калгас "17 з'езд ВКП(б)", вадзяны млын. У 1940 г. вёска, 96 двароў, 320 жыхароў. У чэрвені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 30 жыхароў. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 71 двор, 135 жыхароў. Пачатковая школа, клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, магазін. На 1.1.2001 г. 67 двароў, 117 жыхароў.Забережница
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыем-ства "Сінпольскае". Размешчана за 34 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 21 двор, 99 жыхароў. У 1917 г. вёска, 43 двары, 258 жыхароў. У па-чатку 1930-х гг. калгас "Чырвоны баец", кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 68 двароў, 263 жыхары. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і знішчылі 13 жыхароў. У 1998 г. 20 двароў, 42 жыхары. Магазін. На 1.1.2001 г. 21 двор, 27 жыхароў.Заболотье
Вёска Дуброўскага сельсавета, у складзе калгаса "Чырвоны Кастрычнік". Размешчана за 16 км на захад ад раённага цэнтра. У пісьмовых крыніцах XIX - пачатку XX ст. упамінаецца як вёска Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, адносілася да Лельчыцкага праваслаўнага прыхода. У 1909 г. 28 двароў, 154 жыхары. Паводле перапісу 1917 г. 28 двароў, 199 жыхароў. У 1923 г. 224 жыхары. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 48 двароў, 288 жыхароў. У лістападзе 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 3 жыхароў. У 1998 г. 40 двароў, 76 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 35 двароў, 72 жыхары.Забродье
Вёска Стадоліцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Шлях Ільіча". Знаходзіцца за 18 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 27 двароў, 191 жыхар. Паводле перапісу 1917 г. вёска, 38 двароў, 255 жыхароў. Перад Вялікай Айчыннай вайной 32 двары, 127 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 10 жыхароў. У 1998 г. 41 двор, 60 жыхароў. Магазін. Малочна-таварная ферма. На 1.1.2001 г. 39 двароў, 62 жыхары.Замошье
Вёска Ударнянскага сельсавета. Размешчана за 28 км на поўнач ад раённага цэнтра, за 67 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома па пісьмовых крыніцах з 1777 г. Паводле архіўных матэрыялаў у 1816 г. 19 двароў, уласнаць Радзіеўскіх. На пачатку XX ст. 64 двары, каля 380 жыхароў. У 1913 г. адкрыта царкоў-напрыходская школа. Згодна перапісу 1917 г. 79 двароў, 474 жыхары. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі адкрыта працоўная школа 1-й ступені. У 1923 г. 530 жыхароў, у школе вучылася каля 60 дзяцей, настаўніцай працавала Еўдакія Міхайлаўна Юцэвіч. 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. На пачатку 1930-х гг. калгас "Перамога", кузня. У 1940 г. 142 двары, 614 жыхароў.У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі 319 двароў і загубілі 27 жыхароў. У 1971 г. 223 двары, 834 жыхары. У 1998 г. 162 двары, 355 жыхароў. Лясніцтва. Школа, клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, магазін. На 1.1.2001 г. 160 двароў, 363 жыхары.
Радзіма Героя Сацыялістычнай Працы П. I. Канопліча.
Брацкая магіла савецкіх воінаў. Пахаваны 154 воіны, якія ў студзені-лютым 1944 г. загінулі ў баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1967 г. пастаўлены помнік.
Запесочное
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 33 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 19 двароў, 115 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 35 двароў, 192 жыхары. У 1940 г. 42 двары, 150 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 10 жыхароў. 23 студзеня 1944 г. - 5 жыхароў вёскі. У 1998 г. 19 двароў, 35 жыхароў. Базавая школа. Магазін. На 1.1.2001 г. 20 двароў, 27 жыхароў.Заполье
Вёска Астражанскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Буйнавічы". Размешчана за 40 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 17 двароў, 82 жыхары. Згодна перапісу 1917 г. 18 двароў, 109 жыхароў (усе беларусы). Перад Вялікай Айчыннай вайной 40 двароў, 185 жыхароў. У лістападзе 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 4 жыхароў. У 1998 г. 6 двароў, 8 жыхароў. Малочна-таварная ферма. На 1.1.2001 г. 5 двароў, 11 жыхароў.Зарубаное
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Буйнавічы". Размешчана за 34 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Зарубаны Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, 52 двары, каля 270 жыхароў. Павод-ле перапісу 1917 г. вёска Зарубаны, 66 двароў, 418 жыхароў. У 1923 г. адкрыта працоўная школа 1-й ступені, 39 вучняў (з іх 15 дзяўчынак), на-стаўніца Ф. М. Праневіч. У 1940 г. 85 двароў, 327 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 25 жыхароў. У 1998 г. 32 двары, 51 жыхар. Магазін. На 1.1.2001 г. 28 двароў, 42 жыхары.Заходы
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, у складзе калгаса "Рассвет". Размешчана за 30 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра Лельчыцы. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, 12 двароў, каля 80 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. вёска, 31 двор, 211 жыхароў (з іх 151 беларус, 38 палякаў, 22 яўрэі). Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 50 двароў, 154 жыхары. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 31 жыхара. У 1998 г. 22 двары, 45 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 18 двароў, 37 жыхароў.Иванова Слобода
Вёска Тонежскага сельсавета, цэнтр камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Іванава Слабада". Размешчана за 46 км на паўночны захад ад раённага цэнтра, за 55 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. Па пісьмовых крыніцах вядома ў XIX ст. як вёска Тонежскай воласці Мазырскага павета. У 1838 г. 15 двароў, 109 жыхароў. У 1909 г. вёска, 85 двароў, 607 жыхароў. У 1913 г. адкрыта народнае вучылішча. Паводле перапісу 1917 г. 106 двароў, 662 жыхары. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі на базе народнага вучылішча адкрыта працоўная школа 1-й ступені, дзе ў 1923 г. вучылася каля 40 дзяцей, працавалі настаўнікамі Алена Аляксандраўна Радзялоўская і Пётр Георгіевіч Панамароў. У 1940 г. 141 двор, 723 жыхары. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 9 жыхароў. У 1971 г. 271 двор, 1062 жыхары. У 1998 г. 246 двароў, 591 жыхар. Механічныя май-стэрні, лясніцтва. Базавая школа, Дом культуры, бібліятэка, Дом быту, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзя-ленне сувязі, 3 магазіны, аддзяленне ашчаднага банка "Беларусбанк". На 1.1.2001 г. 257 двароў, 592 жыхары.Помнікі археалогіі. Могільнік-1. За 0,8 км на захад ад вёскі. 37 насыпаў вышынёй 0,6 - 1,7 м, дыяметрам 6 - 12 м. Могільнік-2. За 3 км на за-хад ад вёскі. 4 насыпы вышынёй 0,5 - 1,8 м, дыяметрам 5 - 12 м.
Абодва могільнікі абследаваў у 1976 г. П. Ф. Лысенка.
Калинина
Веска Бараўскога сельсавета, у складзе калгаса імя Калініна. Размешчана за 18 км ад Лельчыц. Да 1948 г. вёска называлася Сівакі. Адселена ў сувязі з аварыяй на Чарнобыльскай АЭС. У 1998 г. 1 двор, 1 жыхар. На 1.1.2001 г. 1 двор, 1 жыхар.Картыничи
Вёска Бараўскога сельсавета, у складзе калгаса імя М.І. Калініна. Размешчана за 14 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра. Упершыню ўпамінаецца ў дакументах 1604 г. У 1777 г. сяло, 22 двары. У 1908 г. адкрыта школа. У 1909 г. 54 двары, 384 жыхары. Згодна перапісу 1917г. 85 двароў, 527 жыхароў. 3 20.8.1924 г. да 22.12.1959 г. цэнтр сельсавета. У 1930 г. у вёсцы меліся праваслаўная царква і сінагога. У 1940 г. 150 двароў, 536 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія за-хопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 46 жыхароў. У 1998 г. 49 двароў, 107 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 45 двароў, 95 жыхароў.Радзіма вучонага Л. Н. Сечкі.
Ковыжев
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Знаходзіцца за 27 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 15 двароў, 54 жыхары. У чэрвені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 10 жыхароў. У 1998 г. 19 двароў, 35 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 17 двароў, 24 жыхары.Конопелька
Вёска Астражанскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Астражанка". Знаходзіцца за 37 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 14 двароў, 79 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. хутар 20 двароў, 144 жыхары (у тым ліку 138 беларусаў, 6 палякаў). У 1998 г. 6 двароў, 8 жыхароў. На 1.1.2001 г. 3 двары, 5 жыхароў.Корма
Вёска Букчанскага сельсавета, у складзе камунальнага сельс-кагаспадарчага прадпрыемства "Прыбалавічы". Размешчана за 64 км на захад ад раённага цэнтра, за 65 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. Вядома па пісьмовых крыніцах з пачатку XX ст. як хутар Тонежскай воласці Мазырскага павета, 16 двароў, 108 жыхароў. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 30 двароў, 131 жыхар. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску. У 1998 г. 13 двароў, 26 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 14 двароў, 15 жыхароў.Краснобережье
Брацкая магіла савецкіх воінаў. Пахаваны 22 воіны, якія загінулі ў студзені-лютым 1944 г. у баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1956 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Крупка
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Буйнавічы". Размешчана за 28 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 40 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 13 двароў, каля 80 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. 25 двароў, 128 жыхароў (з іх 17 беларусаў, 111 украінцаў). У 1923 г. адкрыта працоўная школа 1-й ступені, у якой вучылася 44 дзіцяці. Настаўнікам працаваў М. В. Маслоўскі. На пачатку 1930-х гг. створаны калгас "2-я пяцігодка", працавала кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 110 двароў, 371 жыхар. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 34 жыхароў. У 1998 г. 66 двароў, 111 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 56 двароў, 94 жыхары.Лельчицы
Лельчицы, городской поселок, районный центр. Размещен на левом берегу реки Уборть (правый приток реки Припять), находится на расстоянии 215 км на юго-запад от Гомеля и 75 км от железнодорожной станции Ельск по линии Мозырь – Овруч. Автомобильными дорогами поселок связан с Мозырем, Туровом, Житковичами, Овручем, Олевском и всеми деревнями района.Упоминается в документах 1622 года как село Мозырьского повета Великого Княжества Литовского, владение виленского бискупа. В 1776 году в селе 40 дворов. После 2-го раздела Речи Пасполитой в 1793 присоединен к России и является центром волости и православного прихода в составе Мозырьского повета Минское губернии. С 1793 года село принадлежало графу Я. Сиверсу, с 1808 г. – помещику И. Мезенцеву. В 1864 г. открыто народное училище. В 1879 году в Лельчицком приходе насчитывалось 1945 прихожан. В состав прихода входили также ближайшие деревни и хутора. В 1884 г. – 64 двора, в 1886 г. – 67 дворов 425 жителей, волостное правление, земское народное училище (29 мальчиков), еврейская школа, синагога. Вблизи с селом находился поместье Лельчицы, которое с 1874 являлось собственностью Тышкевичей. По данным переписи населения 1897 в селе жило 890 человек.
В начале XX века в селе находилось 170 дворов и около 1220 жителей. В селе действовало волостное правление. В Лельчицах находились мельница, народное училище, православная церковь, синагога, почтовое отделение, конная почтовая станция. Население в основном занималось сельским хозяйством, но население села также занималось ремеслами и промыслами: ткачество, сапожное ремесло, портняжество, плотничество, бортничество. Согласно переписи населения в 1917 г. в Лельчицах находилось 229 дворов, 1506 жителей (1129 белорусов и 377 евреев); в поместье - 1 двор, 18 жителей (все поляки). В ноябре 1917 года установлена советская власть. С февраля 1918 г. до начала 1919 г.п. Лельчицы были оккупированы немецкими войсками, а в 1920 г. – польскими. В первые года советской власти на базе народного училища создана неполная семилетняя школа, в которой в 1923 году училось 140 детей (из них около 50 девочек), работало 4 учителя. С 17.07.1924 г.п. Лельчицы – центр района. В начале 1930-х работали колхозы «Красный пахарь» и «Красный борец», 2 кузницы, 2 кирпичные завода. С 20.02.1938 Лельчицы находились в Полесской волости. С 27.09.1938 Лельчицы – городской поселок.
С 1941 по 23 января 1944 года поселок оккупирован немецко-фашистскими захватчиками. На территории района действовали Лельчицкие подпольные райкомы КП(б) и ЛКСМБ, издавалась районная подпольная газета «По сталинскому пути». В окрестностях Лельчиц вели боевые действия против оккупантов партизаны Лельчицкой бригады, украинских соединений под командованием С. А. Ковпака и А. М. Сабурова. На кладбище похоронены более 700 жителей поселка, которые были расстреляны немецкими войсками в сентябре 1941 года и в июне 1942 года (в 1965 на могиле поставлен обелиск). 26 ноября 1942 г. партизаны украинского соединения С. А. Ковпака разгромили крупный немецкий гарнизон в Лельчицах (В 1972 в фае кинотеатра «Партизан» установлена мемориальная доска). В сквере находится братская могила, в которой похоронены члены оперативной группы ЦК ВКЛСМ, летчики и партизаны, погибшие 28.04.1943 (в 1972 на магиле поствлен памятник). С 08.01.1954 Лельчицы находятся в составе Гомельской облости. С 25.12.1962 г. по 06.01.1965 в составе Мозырьского района. В 1972 г. в Лельчицах 5,4 тыс. жителей.
В 1998 в Лельчицах насчитывалось 9500 жителей. На территории Лельчиц находится 2 средние школы (к 2009 годы планируется окончание строительства 3-ей школы), школа искусств, детская спортивная школа, Дом пионеров и школьников, профессионально-техническое училище, Дом культуры, кинотеатр «Партизан», районная и детская библиотеки, центральная районная больница, родильный дом, поликлиника, центр гигиены и эпидемиологии, 2 аптеки, православная церковь, костел, 4 отделения связи, 24 государственных и 15 частных магазинов, 2 банка комбинат бутового обслуживания, автопарк, лесхоз, комбинат строительных материалов, маслозавод, хлебокомбинат и др.
В Районе выдается газета «Светлая жизнь». На 01.01.2001 г. в Лельчицах насчитывается 9720 жителей.
Липляны
Вёска Лельчыцкага сельсавета, цэнтр эксперыментальнай базы "Убарць". Размешчана на рацэ Убарць за 6 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 70 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з 1551 г. як сяло ў складзе Вялікага княства Літоўскага, дзяржаўная ўласнасць. 3 1793 г. у складзе Расійскай імперыі сяло Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. У 1838 г. 24 двары, 214 жыхароў. У 1886 г. 39 двароў, 239 жыхароў, дзейнічала праваслаўная царква.Липляны. Водяная мельница. 1930 г. У пачатку XX ст. 86 двароў, каля 590 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. сяло, 131 двор, 804 жыхары. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі адкрыта працоўная школа 1-й ступені, у якой вучылася 45 дзяцей, настаўніцай працавала Вера Васільеўна Перашыўка (1923). На пачатку 1930-х гг. створаны калгас "Шлях да сацыялізму", працавалі хлебапякарня, ганчарны завод, кузня, млын, шавецкая, кравецкая і дрэваапрацоўчая майстэрні.Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 227 двароў, 756 жыхароў. У красавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і забілі 24 жыхары. У ваколіцах Ліплян дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1972 г. 311 двароў, 931 жыхар. У 1998 г. 286 двароў, 723 жыхары. На 1.1.2001 г. 280 двароў, 759 жыхароў.
Цагельны завод, механічныя майстэрні. Сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, ветэрынарны пункт, аддзяленне сувязі, 3 магазіны.
Помнік землякам. У цэнтры вёскі. На ўшанаванне памяці 81 земляка, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну ў барацьбе супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1967 г. пастаўлены помнік.
Лисное
Помнік археалогіі. Селішча. За 0,5 км на поўнач ад вёскі. Плошча 200 кв.м. Адносіцца да ранняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі. Раскопкі праводзіў у 1983 г. Г. М. Залашка.
Лохница
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 16 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра, за 57 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з 1808 г. У пачатку XX ст. вёска, 41 двор, 287 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 76 двароў, 485 жыхароў (420 беларусаў, 65 яў-рэяў). Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 113 двароў, 340 жыхароў. У чэрвені 1943 г нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 23 жыхары. У 1998 г. 46 двароў, 109 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 43 двары, 85 жыхароў.Люболь
Манчицы
Вёска Ударнянскага сельсавета. Знаходзіцца за 10 км ад раённага цэнтра, за 32 км ад чыгуначнай станцыі Муляраўка. У XIX - пачатку XX ст. вёска Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета. У 1909 г. 32 двары, 212 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. 46 двароў, 284 жыхары. Перад Вялікай Айчыннай вайной 72 двары, 259 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 3 жыхароў. У 1998 г. 72 двары, 188 жыхароў. Дом сацыяльных паслуг, пачатковая школа, ма-газін. На 1.1.2001 г. 70 двароў, 163 жыхары.Марковское
Вёска Бараўскога сельсавета, цэнтр калгаса імя М. I. Калініна. Размешчана за 12 км на паўднёвы захад ад раённага цэнтра, за 77 км ад чыгуначнай станцыі Ельск, на аўтамабільнай дарозе Лельчыцы - Глушкавічы. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, 11 двароў, 72 жыхары. Згодна перапісу 1917 г. хутар, 15 двароў, 105 жыхароў. У 1940 г. вёска, 65 двароў, 310 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 4 жыхароў.У канцы 1942 г. - жніўні 1943 г. у вёсцы і навакольных лясах базіраваліся ўкраінскае партызанскае злучэнне А. Сабурава, славацкі партызанскі атрад Яна Налепкі, Лельчыцкая партызанская брыгада, Лельчыцкія падпольныя райкомы КП(б)Б і ЛКСМБ. 3 22.12.1959 г. цэнтр сельсавета. У 1998 г. 158 двароў, 395 жыхароў. Цагельны завод, лясніцтва, механічныя майстэрні. Базавая школа, клуб, бібліятэка, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, магазін. На 1.1.2001 г. 153 двары, 374 жыхары.
Месца базіравання партызанскага злучэння А. М. Сабурава, партызанскага атрада Я. Налепкі, Лельчыцкіх падпольных райкомаў КП(б)Б і ЛКСМБ, Лельчыцкай партызанскай брыгады.
У 1980 г. у гонар партызан злучэння А. М. Сабурава, славацкага атрада Я. Налепкі, Лельчыцкай партызанскай брыгады, Лельчыцкіх падпольных райкомаў КП(б)Б і ЛКСМБ, якія базіраваліся ў вёсцы і наваколлі ў Вялікую Айчынную вайну, у цэнтры вёскі ўстаноўлены мемарыяльны знак.
Мехач
Вёска Грабянёускага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 26 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 8 двароў, 42 жыхары. Паводле перапісу 1917 г. хутар 10 двароў, 60 жыхароў. У 1940 г. вёска, 14 двароў, 46 жыхароў. У чэрвені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 24 жыхары. Ахвяры фашызму ўвекавечаны ў мемарыяльным комплексе Хатынь. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. Адселена ў сувязі з аварыяй на Чарнобыльскай АЭС. У 1998 г. 5 двароў, 12 жыхароў. На 1.1.2001 г. 7 двароў, 15 жыхароў.Милашевичи
В письменных источниках на русском языке встречается написание как МилАшевичи (карты), так и МилОшевичи (телефонный справочник) названия этого населенного пункта.Милашевичи - центр сельсовета, и КСУП "Красный дозор". Деревня размещена на реке Уборть автомобильной дороге Лельчицы - Глушкевичи, на расстоянии 32 км на юго-запад от районного центра и 65 км от железно-дорожной станции Олевск (Украина).
Населенный пункт известен из письменных источников с 1622 г., как село в составе ВКЛ, государственная собственность. С 1793 г. Милашевичи входят состав Российской империи и являются центром православного прихода Тонежской волости Мозырьского повета Минской губернии и принадлежала помещикам Булгакам. В 1814 г. на средства владельца села Булгака построена из дерева православная приходская церковь. Приход составляли село Милашевичи, соседние деревни Приболовичи, Боровое, хутор Тартак. При церкви действовало церковноприходское попечительство. В 1879 г. церковь имела около 300 десятин земли, а в приходе насчитывалось 597 прихожан - мужчин и 577 - женщин. В 1886 г. в селе было 52 двора, 338 жителей, православная церковь, водяная мельница, постоялый двор. Около села существовал одноименное поместье Булгаков, который имел около 700 волок земли. В 1909 г. в селе находилось 149 дворов, 943 жителя; поместье, 1 двор, 7 жителей. В 1917 в селе уже насчитывалось 320 дворов, 964 жителя. С 20.08.1924 г. деревня - центр сельсовета. В 1929 г. образован колхоз "Красный дозор", работала паровая мельница, кузница. В 1940 г. в деревне было 300 дворов, 1250 жителей.
Во время ВОВ в окрестностях деревни действовали партизаны Лельчицкой бригады, украинских соединений Ковпака, Сабурова. В декабре 1942 г. немецкие войска расстреляли 88 жителей деревни.
В 1995 г. построена и действует деревянная Свято-Успенская церковь.
В 1998 г. в деревне насчитывалось 479 дворов, 1316 жителей; действовали лесничество, механические мастерские, производственный участок Лельчичкого лесхоза, средняя школа, Дом культуры, библиотека, детский сад, врачебная амбулатория, аптека, комплексный приемный пункт бытового обслуживания населения, отделение связи, отделение ОАО "Беларусбанк".
В окрестностях деревни находятся памятники археологии: курганы-могильники. На расстоянии 1 км на восток от деревни в урочище Сельская Нивка, в лесу находятся 20 курганов, высотой 0,6-1,2 метра, диаметром 7-9 метров. Обследования проводились в 1964 г. Ю. У. Кухоренко, в 1976 г. П. Ф. Лысенко. Также недалеко от деревни были обнаружены другие памятники археологии.
Стоянка. На расстоянии 0,5 км на юго-запад от деревни. Площадь стоянки 0,5 га. Относится каменному и бронзовому векам.
Селище-1. На расстоянии 0,3 на юго-запад от деревни, Площадь - 200 м кв. Относится к эпохе Киевской Руси и датируется XI веком.
Селище-2. На расстоянии 0,7 км на юго-запад от деревни, площадью около 200 м кв. относится к зарубинитской культуре.
Селище-3. На расстоянии 1 км на север от деревни, площадью около 300 м кв. Найдены кремневые осколки, 2 наконечника стрел и др. Относится к каменному и железному векам, а также к эпохе Киевской Руси.
! В центре деревни находится братская могила. Здесь похоронены 2 партизана соединения Ковпака, которые погибли в ноябре 1942 г. В 1957 г. на могиле установлен обелиск. Также в деревне похоронено 65 мирных жителей, которых расстреляли 22.12.1942 г. немецкие каратели. В 1956 г. на могиле поставлен обелиск. В центре деревни в память о 110 жителях деревни, погибших во время ВОВ в боях против немецких войск, поставлен памятник в 1967 г.
Мирное
Вёска Астражанскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Астражанка". Знаходзіцца за 43 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Да 1964 г. называлася Магільнае. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 19 двароў, каля 140 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. хутар, 11 двароў, 67 жыхароў. У 1940 г. вёска, 50 двароў, 210 жыхароў. У лістападзе 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і знішчылі 12 жыхароў. У 1998 г. 19 двароў, 33 жыхары. Магазін. На 1.1.2001 г. 18 двароў, 26 жыхароў.Новое Полесье
Вёска Ударнянскага сельсавета. Размешчана на рацэ Каросцінка (прыток Убарці) за 36 км на паўночны захад ад раённага цэнтра, за 70 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. Да 1964 г. мела назву Каросцін. Вядома з 1879 г. як вёска XX ст. Лельчыцкай воласці Мазырскага павета. На пачатку XX ст. 52 двары, каля 360 жыхароў. Да 1917 г. хутар, 73 двары, 470 жыхароў. У 1933 г. працавалі калгас, кузня, паравы і вадзяны млыны. Перад Вялікай Айчыннай вайной 96 двароў, 515 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 24 жыхары. У 1998 г. 131 двор, 278 жыхароў. Пачатковая школа, клуб, магазін. На 1.1.2001 г. 133 двары, 270 жыхароў.Ольховая
Вёска ў Грабянёўскім сельсавеце, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Грабяні". Размешчана за 20 км на паўднёвы ўсход ад раёнага цэнтра Лельчыцы, за 50 км ад чыгуначнай станцыі Іскарасць. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, у якім у гэты час было 13 двароў, 51 жыхар. Паводле перапісу 1917 г. знаходзіліся 2 хутары: Альховая-Старая (12 двароў, 73 жыхары) і Альховая-Новая (91 двор, 7 жыхароў). Пазней хутары былі аб'яднаны ў вёску. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска Альховая, 38 двароў, 162 жыхары. У чэрвені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску, загубілі 7 жыхароў. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай партызанскай брыгады. У 1998 г. 15 двароў, 25 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 11 двароў, 18 жыхароў.Осинское
Вёска Бараўскога сельсавета, у складзе калгаса імя Калініна. Размешчана за 8 км на паўднёвы захад ад раённага цэнтра, за 75 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 18 двароў, 133 жыхары. Згодна перапісу 1917 г. хутар, 29 двароў, 189 жыхароў (181 беларус, 8 яўрэяў). На пачатку 1930-х гг. калгас "КІМ", кузня. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 42 двары, 136 жыхароў. У Вялікую Айчынную вайну ў наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія карнікі спалілі вёску і загубілі 25 жыхароў. У 1998 г. 36 двароў, 79 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 31 двор, 62 жыхары.Помнік археалогіі. Селішча.' За 1,5 км на поўнач ад вёскі, на пясчанай дзюне. Плошча 300 м2. Знойдзены крамянёвыя наканечнікі стрэл, ляпная кераміка, рэшткі ганчарнага посуду. Адносіцца да ранняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі. Абследаваў у 1983 г. Г. М. Залашка.
Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан. На могілках. Пахаваны 2 воіны і 10 партызан, якія загінулі у баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у снежні 1943 г. — студзені 1944 г. У 1957 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Осов
Вёска Сіманіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Сіманічы". Размешчана за 25 км на паўночны захад ад раённага цэнтра, за 70 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. На пачатку XX ст. вядома як хутар Восава Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 13 двароў, 93 жыхары.Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска Восаў, 22 двары, 111 жыхароў. У красавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 2 жыхароў. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 10 двароў, 18 жыхароў. На 1.1.2001 г. 9 двароў, 18 жыхароў.
Номнік археалогіі. Курганны могільнік. За 3 км на захад ад вёскі. 38 курганоў вышынёй 2,5 м, дыяметрам 15 м. Абследаваў у 1976 г. П. Ф. Лысенка.
Острожанка
Вёска, цэнтр сельсавета камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Астражанка" за 5 км ад ракі Убарць, за 38 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 60 км ад чыгуначнай станцыі Мазыр, за 26 км ад прыстані ў горадзе Петрыкаў (на рацэ Прыпяць). Упершыню ўпамінаецца ў 1609 г. як сяло. Адпаведна рэвізскім запісам 1816 г. уласнасць Радзіеўскіх. Цэнтр праваслаўнага прыхода. Паводле царкоўных дакументаў у 1879 г. праваслаўны прыход налічваў 444 душы мужчын-скага і 470 душ жаночага полу. Да гэтага прыхода адносіліся таксама бліжэйшыя хутары і вёска Замошша. У 1886 г. сяло, 43 двары, 350 жыхароў, дзейнічала праваслаўная царква (пабудавана ў 1779 г.). У пачатку XX ст. сяло, 73 двары, каля 600 жыхароў; на маёнтак 2 двары, 17 чалавек.Згодна перапісу 1917 г. сяло, 125 двароў, 769 жыхароў. Паблізу сяла існаваў маёнтак, 23 жыхары. 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. На пачатку 1930-х гг. калгас "Чырвоная зорка", паравы млын, кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 190 двароў, 820 жыхароў. У лістападзе 1942 г. нямецка-фашысцкія карнікі спалілі тзёску і загубілі 71 жыхара. У ваколіцах вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады Палескай вобласці. У 1969 г. 245 двароў, 962 жыхары. У 1998 г. 222 двары, 538 жыхароў. Ветэрынарны пункт, лясніцтва. Сярэдняя школа, клуб, бібліятэка, аддзяленне сувязі, фельчарска-акушэрскі пункт, магазін. На 1.1.2001 г. 203 двары, 460 жыхароў.
Радзіма беларускага пісьменніка М. Ф. Капыловіча.
Брацкая магіла савецкіх воінаў. На могілках. Пахаваны 54 савецкія воіны, якія загінулі у баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў ці па-мерлі ад ран у шпіталі ў студзені-лютым 1944 г. У 1960 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Помнік землякам. У цэнтры вёскі. На ўшанаванне 60 аднавяскоўцаў, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну. У 1975 г. пастаўлены помнік.
Первомайск
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, цэнтр камунальнага o сельскагаспадарчага прадпрыемства "Першамайск". Размешчана за 22 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 50 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Да 1931 г. паселішча мела назву Засунне. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. У 1909 г. 20 двароў, 116 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 26 двароў, 167 жыхароў. У 1930 г. створаны калгас "Першамайск", працавала кузня. У 1940 г. 60 двароў, 2ІЗ жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 2 жыхароў. У 1998 г. 84 двары, 184 жыхары. Базавая школа, клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, магазін. На 1.1.2001 г. 84 двары, 194 жыхары.Победная
Вёска Лельчыцкага сельсавета, у складзе эксперыментальнай базы "Убарць". Размешчана за 6 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 73 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Да 1964 г. паселішча называлася Стары Фальварак. Вядома па пісьмовых крыніцах з 2-й палавіны XIX - пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. У 1909 г. 17 двароў, каля 70 жыхароў. Адносіўся да Лельчыцкага праваслаўнага прыхода. Згодна перапісу 1917 г. хутар, 23 двары, 193 жыхары. У 1940 г. вёска, 54 двары, 274 жыхары. У красавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі вёску і загубілі 10 жыхароў. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады, было сфарміравана зімой 1943 г. і базіравалася 1-е Малдаўскае партызанскае злучэнне. У 1998 г. 91 двор, 228 жыхароў. Пачатковая школа, клуб, магазін. На 1.1.2001 г. 93 двары, 236 жыхароў.Радзіма генерал-маёра Дз. I. Маркоўскага.
Месца стварэння 1-га Малдаўскага партызанскага злучэння.
У 1972 г. у памяць аб стварэнні злучэння за 1 км на захад ад вёскі, каля шашы Лельчыцы - Мазыр пастаўлена стэла.
Приболовичи
Вёска Мілашавіцкага сельсавета, цэнтр камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Прыбалавічы". Размешчана за 46 км на паўднёвы захад ад раённага цэнтра Лельчыцы. Вядома з 1451 г. як прыватнае сяло ў складзе Вялікага княства Літоўскага. У канцы XVIII ст. была пабудавана драўляная царква, якая захавалася да цяперашняга часу. У 1815 г. 27 двароў. У 1845 г. 23 двары, 180 жыхароў. У 1886 г. сяло, 38 двароў, 203 жыхары, праваслаў-ная царква. У пачатку XX ст. 87 два-роў, каля 590 жыхароў. У 1911 г. ад-крыта народнае вучылішча. У 1917 г. 98 двароў, 692 жыхары. У пачатку 1930-х гг. калгас "Чырвоны памеж-нік", кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 250 двароў, 1030 жыхароў.У снежні 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 52 жыхары. У ваколіцах вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 340 двароў, 1015 жыхароў. Лясніцтва, механічныя майстэрні. Сярэдняя школа, клуб, бібліятэка, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, магазін. На 1.1.2001 г. 347 двароў, 985 жыхароў. Радзіма беларускага фалькларыста А. Ю. Лозкі.
Помнік архітэктуры. Царква. У цэнтры вёскі. Пабудавана ў ХУІІІ.ст. 3 дрэва.
Магіла ахвяр фашызму. У цэнтры вёскі. Пахаваны 25 мірных жыхароў, якіх у снежні 1942 г. загубілі нямецка-фашысцкія захопнікі. У 1958 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Рубеж
Руднище
Вёска Бараўскога сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Баравое". Размешчана за 35 км на паўднёвы захад ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 78 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 16 двароў, каля 120 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. хутар, 27 двароў, 162 жыхары. У 1940 г. 46 двароў, 247 жыхароў. У верасні 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 8 жыхароў. Пачатковая школа, бібліятэка, магазін. На 1.1.2001 г. 34 двары, 73 жыхары.Магіла Сасноўскага. На могілках. Піянер Ю. Е. Сасноўскі забіты ў 1933 г. ворагамі савецкай улады. У 1961 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Рудня
Вёска Тонежскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Iванава Слабада". Размешчана за 50 км на паўночны захад ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 55 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. На пачатку XX ст. вёска Тонежскай воласці Мазырскага павета, 23 двары, 140 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 29 двароў, 165 жыхароў. У 1923 г. 185 жыхароў. Перад Вялікай Айчыннай вайной 24 двары, 86 жыхароў. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 22 жыхароў. У ваколіцах вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай партызанскай брыгады. У 1998 г. 16 двароў, 32 жы-хары. На 1.1.2001 г. 16 двароў, 27 жыхароў.Ручное
Вёска Стадоліцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Шлях Ільіча". Размешчана за 9 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 52 км ад чыгуначнай станцыі Пціч. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 13 двароў, 66 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 18 двароў, 104 жыхары. У 1940 г. 36 двароў, 151 жыхар. У Вялікую Айчынную вайну нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 9 жыхароў. У 1998 г. вёска, 29 двароў, 53 жыхары. Дом сацыяльных паслуг. Магазін. На 1.1.2001 г. 33 двары, 62 жыхары.
Свидное
Вёска Ударнянскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Ударны". Размешчана за 24 км на поўнач ад раённага цэнтра Лельчыцы. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 21 двор, 125 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. хутар, 32 двары, 199 жыхароў. У 1923 г. 208 жыхароў. У 1940 г. вёска, 48 двароў, 223 жыхары. У раёне вёскі дзейнічалі супраць акупантаў партызаны Лельчыцкай брыгады. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 9 жыхароў. У 1998 г. 37 двароў, 75 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 33 двары, 59 жыхароў.Слободка
Вёска Бараўскога сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Баравое". Размешчана за 25 км на паўднёвы захад ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 78 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Паводле перапісу 1917 г. вёска Слабодка-Убарцкая Тонежскай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, 23 двары, 156 жыхароў. У 1923 г. вядома як хутар Слабодка. У пачатку 1930-х гг. калгас "Праца", кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 22 двары, 132 жыхары. У кастрычніку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 8 жыхароў. У 1998 г. 20 двароў, 41 жыхар. Магазін. На 1.1.2001 г. 18 двароў, 32 жыхары.Симоничи
Вёска, цэнтр сельсавета і камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Сіманічы". Размешчана на рацэ Свінаводка і аўтамабільнай дарозе Лельчыцы - Тураў, за 25 км на паўночны захад ад Лельчыц, за 52 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы, за 42 км ад прыстані Тураў на рацэ Прыпяць. Па пісьмовых крыніцах вядома з 1520 г. як сяло ў складзе Вялікага княства Літоўскага, дзяржаўная ўласнасць. 3 1793 г. у складзе Расіі, сяло Лельчыцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. У 1824 г. пабудавана з дрэва новая прыходская царква. У 1840 г. 31 двор, 250 жыхароў. У 1886 г. сяло, 58 двароў, 376 жыхароў, народнае вучылішча, праваслаўная царква, пастаялы двор.На пачатку XX ст. сяло, 154 двары, каля 850 жыхароў; маёнтак, 1 двор, 8 жыхароў, паводле перапісу 1917 г. сяло, 181 двор, 1055 жыхароў; маёнтак, 1 двор, 17 жыхароў. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі народнае вучылішча было пераўтворана ў працоўную школу 1-й ступені. У 1923 г. вучылася каля 60 дзяцей, настаўніца Анастасія Канстанцінаўна Панароўская. 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. У пачатку 1930-х гг. кал-гас "Прагрэс", кузня. У 1940 г. 245 двароў, 1206 жыхароў. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 21 жыхара, а ўсяго за перыяд акупацыі знішчылі 108 мірных жыхароў. У 1998 г. 352 двары, 920 жыхароў. Лясніцтва Нацыянальнага парка "Прыпяцкі". Сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, дзіцячы сад, бальніца, аптэка, Дом быту, аддзяленне сувязі, 2 магазіны. На 1.1.2001 г. 338 двароў, 907 жыхароў.
Брацкая магіла савецкіх воінаў. У цэнтры вёскі. Пахаваны 10 воінаў, якія загінулі ў баях у снежні 1943 - маі 1944 г. У 1958 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Симоничская Рудня
Вёска Сіманіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемтсва "Сіманічы". Размешчана за 28 км на паўночны захад ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 57 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Рудня-Сіманіцкая Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 16 двароў, 120 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 25 двароў, 176 жыхароў. У пачатку 1930-х гг. калгас "2-я пяцігодка", вадзяны млын, кузня, ваўначоска. У 1940 г. вёска, 49 двароў, 258 жыхароў. У чэрвені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску. У 1998 г. вёска, 41 двор, 77 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 34 двары, 64 жыхары.Симоничский Млынок
Вёска Тонежскага сельсавета. Знаходзіцца за 30 км на паўночны захад ад раённага цэнтра Лельчыцы. У 1940 г. 38 двароў, 195 жыхароў. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і знішчылі 10 жыхароў. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 31 двор, 62 жыхары. Лясніцтва. Магазін. На 1.1.2001 г. 32 двары, 60 жыхароў.Синицкое Поле
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, цэнтр камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Сінпольскае". Размешчана за 34 км на ўсход ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 58 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Упамінаецца ў царкоўных дакументах 1879 г. як вёска Буйнавіцкага праваслаўнага прыхода Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета. На пачатку XX ст. 37 двароў, 279 жыхароў, школа адкрыта ў 1908 г. Паводле перапісу 1917 г. 56 двароў, 329 жыхароў. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі народнае вучылішча было пераўтворана ў працоўную школу 1-й ступені, дзе ў 1923 г. вучылася 33 вучні, настаўнікам працаваў Сцяпан Мартынавіч Чэчка. У 1923 г. вёска, 420 жыхароў. 3 20.8.1924 да 16.7.1954 г. цэнтр сельсавета. На пачатку 1930-х гг. калгас "Чырвонае поле", кузня. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 115 двароў, 387 жыхароў.У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 20 жыхароў, а за ўвесь час акупацыі яны загубілі 30 жыхароў. У 1998 г. 137 двароў, 384 жыхары. На тэрыторыі механічныя майстэрні. Базавая школа, клуб, бібліятэка, аддзяленне сувязі, філіял ашчаднагабанка "Беларусбанк", магазін.
На 1.1.2001 г. 135 двароў, 407 жыхароў.
Радзіма Героя Савецкага Саюза М. П. Сыдзько.
Помнік археалогіі. Курганны могільнік. За 1 км на поўнач ад вёскі, ва ўрочышчы Рудкаў Лясок. 3 насыпы вышынёй 0,8 м, дыяметрам 14 - 16 м. Адзін курган размешчаны на ўсходняй ускраіне вёскі, вышынёй 0,9 м, дыяметрам 17 м. Абследаваў у 1976 г. П. Ф. Лысенка.
Синьков
Вёска Букчанскага сельсавета. Размешчана за 68 км на захад ад раённага цэнтра, за 77 км ад чыгуначнай станцыі Алеўск (Украіна). Вядома па пісьмовых крыніцах з пачатку XX ст. як хутар Тонежскай воласці Мазырскага павета, 4 двары, каля 60 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 10 двароў, 62 жыхары. Цяпер у складзе вёскі Букча.Слобода
Пасёлак Тонежскага сельсавета. Размешчаны за 33 км на паўночны захад ад раённага цэнтра. У 1923 г. сяло Тонежскай воласці Мазырскага павета, 765 жыхароў. На пачатку 1930-х гг. калгас "Чырвонае Палессе", ветраны млын, кузня. У 1998 г. 47 двароў, 94 жыхары. Лясніцтва. Базавая школа, клуб, бібліятэка, аддзяленне сувязі, фельчарска-акушэрскі пункт, магазін. На 1.1.2001 г. 45 двароў, 88 жыхароў.Сологубов
Вёска Дуброўскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Новая ніва". Знаходзіцца за 42 км на захад ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 65 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Тонежскай воласці Мазырскага павета, 10 двароў, каля 60 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 11 двароў, 81 жыхар. У 1940 г. вёска, 26 двароў, 182 жыхары. У снежні 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 12 жыхароў. У ваколіцах вёскі супраць акупантаў вёў баі славацкі партызанскі атрад на чале з Я. Налепкам. У 1998 г. 8 двароў, 11 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 4 двары, 8 жыхароў.п. Сологубов
Сом
Вёска Астражанскага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Астражанка". Размешчана за 42 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра, за 62 км ад чыгуначнай станцыі Мазыр. Вядома па пісьмовых крыніцах з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 6 двароў, 56 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. вёска, 10 двароў, 63 жыхары. У 1998 г. 9 двароў, 15 жыхароў. На 1.1.2001 г. 9 двароў, 14 жыхароў.Средние Печи
Вёска, у складзе Сіманіцкага сельсавета, цэнтр падсобнай гаспадаркі райсельгасхіміі "Чырвоная дуброва". Размешчана на аўтамабільнай дарозе Лельчыцы - Тураў, за 18 км на паўночны захад ад раённага цэнтра, за 42 км ад прыстані Тураў на рацэ Прыпяць, за 85 км ад чыгуначнай станцыіі Ельск. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 14 двароў, 75 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 68 двароў, 366 жыхароў. На пачатку 1930-х гг. калгас "Сярэднія Печы", кузня. У 1940 г. 87 двароў, 468 жыхароў. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 9 жыхароў. У 1998 г. 126 двароў, 363 жыхары. Механічныя майстэрні. Базавая школа, клуб, бібліятэка, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, 2 магазіны.Радзіма беларускага мастака М. Т. Бандарчука.
Стодоличи
Вёска, цэнтр сельсавета, а таксама камунальнага сельгаспрадпрыемства "Шлях Ільіча" і калгаса "Стадолічы", за 13 км ад райцэнтра, за 63 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з 1551 г. як сяло ў складзе Вялікага княства Літоўскага. У 1778 г. сяло, 40 двароў. 3 1793 г. у складзе Расійскай імперыі, сяло Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. У 1838 г. 200 жыхароў. У 1886 г. сяло, 53 двары, 443 жыхары, праваслаўная царква. У 1913 г. 209 двароў, 966 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 200 двароў, 1198 жыхароў. 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. На пачатку 1930-х гг. працавалі калгас "15-ты з'езд ВКП(б)", паравы млын, кузня. У 1940 г. вёска, 340 двароў, 990 жыхароў.У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 72 жыхароў. У 1998 г. 358 двароў, 889 жыхароў. Лясніцтва, механічныя майстэрні. Сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, дзіцячы сад, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі ашчаднага банка "Беларусбанк", бібліятэка, 2 магазіны. На 1.1.2001 г. 389 двароў, 914 жыхароў.
Радзіма беларускага вучонага В. В. Шура.
Помнік землякам. На заходняй ускраіне вёскі. На ўшанаванне памяці 176 жыхароў вёсак Стадолічы, Заброддзе, Ручное, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну у баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У 1967 г. пастаўлены абеліск.
Тартак
Вёска Бараўскога сельсавета, у складзе камунальнага сельгаспрадпрыемства "Баравое". Размешчана за 26 км на паўнёвы захад ад раённага цэнтра, за 80 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з 2-й палавіны XIX ст. як хутар Тонежскай воласці Мазырскага павета. У 1909 г. 23 двары, 163 жыхары. Па-водле перапісу 1917 г. 24 двары, 185 жыхароў. У 1940 г. вёска, 48 двароў, 258 жыхароў. У верасні 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 33 жыхары. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 50 двароў, 107 жыхароў. Пачатковая школа, магазін, малочна-таварная ферма. На 1.1.2001 г. 41 двор, 96 жыхароў.Помнікі археалогіі. Селішча-1. За 0,3 ад вёскі. Плошча 300 кв. м. Знойдзены крамянёвыя адшчэпы, рэшткі ляпной керамікі. Адносіцца да ранняга жалезнага веку.
Селішча-2. Паміж вёскамі Тартак і Слабодка. Плошча 200 кв. м. Знойдзена ганчарная кераміка. Адносіцца да эпохі Кіеўскай Русі.
Селішча-3. На паўночна-ўсходняй ускраіне вёскі. Знойдзены адшчэпы і ляпная кераміка. Адносіцца да ранняга жалезнага веку.
Селішчы выявіў і абследаваў у 1983 г. Г. М. Залашка.
Тонеж
Вёска, цэнтр сельсавета, у складзе камунальнага сельгаспрадпрыемства "Іванава Слабада". Размешчана за 46 км на захад ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 58 км ад чыгуначнай станцыі Жыткавічы, за 36 км ад прыстані Тураў на рацэ Прыпяць. Вядома з 1622 г. як сяло. У 1707 г. мелася уніяцкая царква. У 1838 г. 37 двароў, 300 жыхароў. У 1815 г. 49 двароў. У 1860 г., па іншых звестках у 1864 г., адкрыта народнае вучылішча. У 1886 г. 57 двароў, 400 жыхароў, царква, народнае вучылішча (25 вучняў, настаўніца Еўдакія Салаўевіч), рамеснае вучылішча, валасное праўленне і лясніцтва. На пачатку XX ст. 177 двароў, каля 1060 жыхароў. Промыслы: прадзенне, ткацтва, шавецтва, кравецтва. У 1917 г. 215 двароў, 1269 жыхароў.Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі на базе народнага вучылішча створана працоўная школа 1-й ступені, у якой вучылася 74 дзіцяці, працавалі 2 настаўнікі. У 1923 г. сяло, 1300 жыхароў. 3 20.8.1924 г. цэнтр сельсавета. У пачатку 1930-х гт. калгас "Праца", сукнавалка, ваўначоска, кузня, смалакурны, спірта-парашковы і дзягцярны заводы, паравы млын. У 1940 г. 375 двароў, 1350 жыхароў. У студзені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 262 жыхароў. Ахвяры фашызму ўвекавечаны ў мемарыяльным комплексе Хатынь. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады і славацкага атрада Я. Налепкі.
У 1998 г. 394 двары, 904 жыхары. Лясніцтва, лесапільня, механічныя майстэрні. Сярэдняя школа, філіял Лельчыцкай школы мастацтваў, Дом культуры, бібліятэка, дзіцячы сад, бальніца, аптэка, комплексна-прыёмны пункт бытавога абслугоўвання, аддзяленне сувязі, аўтаматычная тэлефонная станцыя, некалькі магазінаў. На 1.1.2001 г. 377 двароў, 800 жыхароў.
Радзіма братоў -- вучоных М. П. Дрынеўскага, У. П. Дрынеўскага і беларускага харавога дырыжора М. П. Дрынеўскага.
Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан. Пахаваны 3 чырвонаармейцы, якія загінулі ў 1922 г., а таксама 12 воінаў і 2 партызаны, што загінулі ў 1944 г. У 1944 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Магіла ахвяр фашызму. У цэнтры вёскі. Пахаваны 262 жыхары, якіх 6.1.1943 г. загубілі нямецкія карнікі. Сярод забітых - 108 дзяцей. У 1965 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Магіла ахвяр фашызму. За 3 км ад вёскі, ва ўрочышчы Хізішча. Пахавана сям'я партызана (5 чалавек), якую ў 1942 г. расстралялі нямецка-фашысцкія захопнікі. У 1965 г. на магіле пастаўлены абеліск.
Помнік землякам. У скверы. На ўшанаванне памяці 101 аднавяскоўца, што загінулі ў барацьбе з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. У 1967 г. пастаўлены помнік.
Убортская Рудня
Вёска Астражанскага сельсавета, у складзе камунальнага сельгаспрадпрыемства "Астражанка". Размешчана за 35 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. На пачатку XIX ст. упамінаецца як вёска Рудня Убарцкая Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, уласнасць Радзіеўскіх. У 1816 г. 9 двароў, 60 жыхароў. У 1909 г. 38 двароў, 177 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. 92 двары, 501 жыхар, народнае вучылішча, якое пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі было пераўтворана ў працоўную школу 1-й ступені. У 1923 г. тут вучылася 64 хлопчыкі і дзяўчынкі, настаўніца Ганна Сцяпанаўна Рудзько. На пачатку 1930-х гг. створаны калгас "Бальшавік", працавала кузня. У 1940 г. 180 двароў, 540 жыхароў. У лістападзе 1942 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 5 жыхароў. У 1998 г. 107 двароў, 164 жыхары. Клуб, бібліятэка, фельчарс-каакушэрскі пункт, магазін. На 1.1.2001 г. 97 двароў, 156 жыхароў.Углы
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельскагаспадарчага прадпрыемства "Сінпольскае". Размешчана за 35 км на ўсход ад раённага цэнтра. Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета. 7 двароў, 50 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 10 двароў, 57 жыхароў. У 1923 г. 73 жыхары. У 1940 г. 17 двароў, 71 жыхар. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 4 жыхароў. У 1998 г. 18 двароў, 36 жыхароў. Магазін. На 1.1.2001 г. 16 двароў, 31 жыхар.Ударная
Вёска, цэнтр сельсавета і камунальнага сельгаспрадпрыемства "Ударнае". Размешчана за 33 км на поўнач ад раённага цэнтра. Да 1964 г. называлася Асмаленік. Вядома па пісьмовых крыніцах з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета, 23 двары, каля 140 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. вёска, 33 двары, 201 жыхар. У 1940 г. 51 двор, 253 жыхары. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 18 жыхароў. У 1998 г. 258 двароў, 881 жыхар. Сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, дзіцячы сад, спартыўны комплекс, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, аддзяленне ашчаднага банка "Беларусбанк", сталовая, магазін. На 1.1.2001 г. 246 двароў, 905 жыхароў.Усов
Вёска Грабянёўскага сельсавета, у складзе калгаса імя Леніна. Размешчана за 24 км на паўднёвы ўсход ад раённага цэнтра. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні, 42 двары, каля 280 жыхароў. Згодна перапісу 1917 г. 51 двор, 325 жыхароў. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 89 двароў, 430 жыхароў. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 6 жыхароў. Адселена ў сувязі з аварыяй на Чарнобыльскай АЭС. У 1998 г. 9 двароў, 18 жыхароў. На 1.1.2001 г. 9'двароў, 17 жыхароў.Чапаевский
Вёска Буйнавіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельгаспрадпрыемства "Першамайск". Знаходзіцца за 25 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтра. Да 1969 г. мела назву Берасцяны Завод. На пачатку XX ст. хутары Барасцяны Завод і Лазнішча Буйнавіцкай воласці Мазырскага павета Мінскай губерні. Паводле перапісу 1917 г. 16 двароў, 88 жыхароў. У 1940 г. вёска, 45 двароў, 104 жыхары. У ліпені 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 12 жыхароў. У 1998 г. 37 двароў, 93 жыхары. Малочна-таварная ферма, клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, магазін. На 1.1.2001 г. 34 двары, 84 жыхары.Чемерное
Вёска Лельчыцкага сельсавета, у складзе калгаса імя Леніна. Размешчана за 4 км ад раённага цэнтра Лельчыцы, за 72 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 4 двары, каля 30 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. хутар, 15 двароў, 79 жыхароў. Перад Вялікай Айчыннай вайной вёска, 66 двароў, 389 жыхароў. У сакавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 11 жыхароў. У ваколіцах дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 180 двароў, 521 жыхар. Пачатковая школа, клуб, магазін. На 1.1.2001 г. 182 двары, 528 жыхароў.Радзіма беларускіх вучоных А. С. Шуканава, У. П. Шуканава.
Чияне
Вёска Лельчыцкага сельсавета, у складзе калгаса імя Леніна. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны вёска, 54 двары, 237 жыхароў. У сакавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 5 жыхароў. У ваколіцах вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У 1998 г. 80 двароў, 176 жыхароў. Пачатковая школа, клуб, магазін. На 1.1.2001 г. 72 двары, 169 жыхароў.Помнік землякам. На ўшанаванне памяці 16 аднавяскоўцаў, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну ў баях супраць нямецка-фашысцкіх за-хопнікаў. У 1979 г. пастаўлена стэла.
Шугалей
Вёска Сіманіцкага сельсавета, у складзе камунальнага сельгаспрадпрыемства "Сіманічы". Размешчана за 29 км на паўночны захад ад раённага цэнтра, за 83 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Вядома з пачатку XX ст. як хутар Шугалеі Лельчыцкай воласці Мазырскага павета, 5 двароў, 35 жыхароў. Паводле перапісу 1917 г. 48 двароў, 309 жыхароў. У пачатку 1930-х гг. калгас "Ленінскі шлях", кузня, майстэрня. У 1940 г. вёска, 56 двароў, 231 жыхар. У наваколлі вёскі дзейнічалі партызаны Лельчыцкай брыгады. У красавіку 1943 г. нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі ўсю вёску і загубілі 3 жыхароў. У 1998 г. 5 двароў, 7 жыхароў. На 1.1.2001 г. 3 двары, 5 жыхароў.Лельчицкий район на на снимках спутников видовой
и радиолокационной разведки KeyHole в 1971 году
Боровской
Боровской сельсовет включает 7 населённых пунктов:
Боровое — агрогородок
Картыничи — деревня
Марковское — деревня
Осенское — деревня
Руднище — деревня
Слободка — деревня
Тартак — деревня
Марковское — деревня
Осенское — деревня
Руднище — деревня
Слободка — деревня
Тартак — деревня
Упразднённые населенные пункты на территории сельсовета:
Калинино — деревня
Буйновичский
Буйновичский сельсовет включает 17 населённых пунктов:
Буда-Софиевка — деревня
Буйновичи — агрогородок
Забережница — деревня
Заполье — деревня
Зарубаное — деревня
Заходы — деревня
Конопелька — деревня
Крупка — деревня
Лисное — деревня
Мирное — деревня
Острожанка — деревня
Первомайск — деревня
Синицкое Поле — деревня
Сом — деревня
Убортская Рудня — деревня
Углы — деревня
Чапаевский — посёлок
Букчанский
Глушковичский
Глушковичский сельсовет включает 1 населённый пункт:
Глушковичи — агрогородок
Дзержинский
Дзержинский сельсовет включает 1 населённый пункт:
Дзержинск — деревня
 |
| д. Дзержинск |
Дубровский
Дубровский сельсовет включает 7 населённых пунктов:
Данилевичи — деревня
Дубницкое — деревня
Дуброва — агрогородок
Заболотье — деревня
Рубеж — деревня
Сологубов — деревня
Сологубов — посёлок
Лельчицкий
Лельчицкий сельсовет включает 6 населённых пунктов:
Буда-Лельчицкая — деревня
Жерелец — хутор
Липляны — деревня
Победное — деревня
Чемерное — деревня
Чияне — деревня
Милошевичский
Милошевичский сельсовет включает 2 населённых пункта:
Милошевичи — агрогородок
Приболовичи — деревня
Симоничский
Симоничский сельсовет включает 6 населённых пунктов:
Дубровки — деревня
Осов — деревня
Симоничи — агрогородок
Симоничская Рудня — деревня
Средние Печи — деревня
Шугалеи — деревня
Стодоличский
Стодоличский сельсовет включает 3 населённых пункта:
Забродье — деревня
Ручное — деревня
Стодоличи — агрогородок
Тонежский
Тонежский сельсовет включает 5 населённых пунктов:
Иванова Слобода — деревня
Симоничский Млынок — деревня
Слобода — посёлок
Тонеж — агрогородок
Тонежская Рудня — деревня
Упразднённые населённые пункты на территории сельсовета:
Люболь — деревня
Ударненский
Упразднённый сельсовет:
Гребенёвский
Гребенёвский сельсовет включает 9 населённых пунктов:
Вязовая — деревня
Гребени — деревня
Жмурное — деревня
Запесочное — деревня
Ковыжев — деревня
Лохница — деревня
Мехач — деревня
Ольховая — деревня
Усов — деревня
Упразднённые населённые пункты на территории сельсовета:
Воронов — деревня
 |
| д. Вязовая |
 |
| д. Ковыжев |
 |
| д. Запесочное |
 |
| д. Усов |
Острожанский
